Het is een stad waar je van de ene verbazing in de andere valt. Ook al zaten er duizenden bij de paus op het Pietersplein, toch was het niet minder druk bij het Colosseum en het Forum Romanum. Op internet waren toegangskaarten voor enkele bezienswaardigheden voor de komende dagen uitverkocht. Ik vertel reisgenoot Neeltje wat ze allemaal had kunnen zien.
Iets soortgelijks bij de Trevi-fontein. Blijkt dat de attractie droog staat en gerestaureerd wordt. Door steigerwerk deels aan het gezicht onttrokken, maar via een stellage kun je eroverheen lopen. En heus, de mensen staan er voor in de rij. Je kunt je geld er nu niet in het water gooien, maar de slimme Romeinen hebben op een bord geschreven dat ze graag je geld in ontvangst nemen. En er is een grote foto van de fontein in z’n goede dagen, zo een als je thuis ook kunt bekijken. Als we weglopen blijven uit de steegjes gidsen met groepjes toeristen aanrukken. Kunnen ze straks thuis vertellen wat ze niet gezien hebben. Wat wij wél zagen, dankten we aan de Ierse Dominicanen die de St. Clemente kerk uit de twaalfde eeuw beheren. Zij beseften eind negentiende eeuw dat ze in een religieuze ’tijdmachine’ leefden. Onder hun kerk bleek de redelijk intacte, in het jaar 1084 verwoeste kerk te liggen, waaruit allerlei attributen hun weg naar de ‘bovenkerk’ gevonden hadden. Bovendien vonden ze op tien meter diepte een stukje Romeinse stad; een tempel voor Mithras, de god van de soldaten, wiens aanhang die van de christelijke God evenaarde. Naast die tempel (met ligbanken en altaar) een soort school. Een serie kleine huisjes langs een Romeins steegje, waar onder andere Clemens gewoond moet hebben die daar een huisgemeente leidde. Een heel nederig begin voor wat hem later boven het hoofd groeide. Dit stukje stad werd bij de grote brand van Rome verwoest en op de restanten verrees rond 400 de basiliek, de imposante ‘onderkerk’. En als de gids dan ook nog vertelt dat de Romeinen het geheim kenden van ‘aardbeving bestendig bouwen’, dan waren het toch niet alleen maar rare jongens, Asterix!
Weer in de ‘bovenkerk’ werd ik opnieuw geraakt door het prachtige mozaïek dat de hele abscis vult. Het kruis als levensboom waar omheen heel de schepping opbloeit. Sprankelende kleuren en met een speelse vrolijkheid uitgebeeld, waardoor je tijdens een kerkdienst de herstelde schepping al kunt ervaren. Daarvoor de prachtige kooromheining, uniek in Rome, daterend uit de zesde eeuw en uit de ‘onderkerk’ afkomstig. Een religieuze tijdmachine, waar tien meter diep heidendom en christendom naast elkaar om de ziel van de mens streden. Een plaats die verwoesting en teloorgang heeft gekend en waar een nieuwe generatie met opgediepte schoonheid het geloof weer nieuw aan het licht heeft gebracht. Bewaren en vernieuwen, zonder de creatieve spanning die dat meebrengt worden we toeristen die zich een fontein zonder water laten verkopen.
Rob van Essen, onder andere emeritus-predikant en redacteur bij Kerk in Den Haag, schrijft dagelijks over de magie van Rome.
