Hindoe en christen zijn: kan dat? Vandaag buigen de bezoekers in de Houtrustkerk zich over de documentairereeks ‘Jezus, een nabije vreemdeling’ van de filosoof en schrijver Mansukh Patel. Deze aflevering heet ‘Brenger van het zwaard’. Genoeg stof voor discussie, zo blijkt.
‘Zet maar een uitroepteken of vraagteken bij wat jullie opviel’, oppert dominee Karl van Klaveren, die de gedurfde bijeenkomst begeleidt. Patels uitleg van Jezus’ uitspraak in Matteüs 10:34 wekt nieuwsgierigheid: “Ik ben niet gekomen om vrede te brengen, maar het zwaard.”
Van Klaveren: ‘Paradoxaal genoeg roept het verkondigen van vrede juist verzet en geweld op. Denk maar aan Martin Luther King of Gandhi. Jezus zelf is gekruisigd.’
Mansukh Patel (1955) is geboren in Afrika. Zijn ouders zijn van Indiase afkomst en waren betrokken bij de vredesbeweging van Mahatma Gandhi. Van jongs af aan inspireerde Patels vader hem om Ghandi’s advies op te volgen: ‘Wees zelf de verandering die je in de wereld wilt zien’. Geïnspireerd door zijn studie kanker en toxologie in Engeland, het Indiase hindoeïsme en westerse christendom, heeft hij verscheidene boeken geschreven over levensgeluk en gezondheid. Ook verrees op Patels initiatief bij het Vredespaleis in 2002 de eerste Wereldvredesvlam. De filosoof ziet de vlam als een ‘uitnodiging om terug te keren naar de innerlijke, eeuwige en heilige vlam in onszelf.’ Hij ziet Jezus als de perfecte vereenzelviging met dat heilige, een incarnatie daarvan, wat in de hindoetraditie een ‘avatar’ heet. In de documentairereeks laat Patel zien waarom Jezus, een ‘vreemdeling’ voor de hindoetraditie, deze traditie toch heel nabij is. Het hindoeïsme en christendom willen beide verlossing en innerlijke vrijheid brengen, vindt de filosoof.
‘Er is moed voor nodig’
‘Ik ben ontzettend onder de indruk van wat hij zei over kracht’, zegt deelneemster Dick Huizenga. Ze leest Patels woorden voor: “Jezus was iemand die je angst aanjoeg. Niet door zijn eigen kracht, maar omdat hij ons bewust maakte van de kracht in onszelf.” Huizenga: ‘Wij hebben altijd een dogmatisch geloof gehad, en onze eigen kracht daardoor niet volledig kunnen uiten. Er is moed voor nodig. Ik durf het niet.’
‘Waar ben je bang voor?’, vraagt Karl.
Dick: ‘Jezus wijst op de kracht die echte solidariteit schept. Daar moet ik misschien te veel voor opgeven.’ Christine: ‘Een kracht ten dienste van ons allemaal is anders dan de kracht die puur bedoeld is voor het hoogmoedig uitoefenen van kracht. ’
Dick: ‘Precies! We worden meer mens, als de kracht uit onszelf naar buiten komt en een helende werking krijgt.’
Neem geen geloofszaken of dogma’s over die er niet meer toe doen; wees niet per se tegen alles wat uit het verleden stamt, maar onderzoek hun betekenis in relatie tot het leven van vandaag, is Mansukh Patels boodschap.
Alles is bezield
Van Klaveren: ‘We willen onze horizon verbreden, met nieuwe ogen naar Jezus kijken. In dit geval door de ogen van een hindoefilosoof. Hij laat het hindoeïsme echt met het christendom versmelten. Patel is geen westerling en denkt dus niet in hokjes als wij. Ik vind het fascinerend hoe hij verbanden legt tussen geloofsideeën, en hoe veelzijdig zijn eigen geloof is. Soms komt hij vroom over, dan weer vrijzinnig. Hij beleeft alles als religie. Alles is bezield.’
Christine: ‘Vanuit mijn opvoeding ben ik wat huiverig voor syncretisme, maar dat is bij hem niet aan de hand, dat vind ik prettig.’ Ze zou Patel ook wel eens praktisch bezig willen zien, bijvoorbeeld bij de Voedselbank.
Dick Huizenga noemt alles wat tijdens de avonden aan inspiratie op haar afkomt een openbaring. ‘Deze cursus is een bevestiging van wat ik altijd al een beetje heb gevoeld maar waarvan ik mij niet zo bewust was.’ Een ander vindt Patel ‘net een priester’ omdat hij spreekt ‘met enorme bezieling. Wil je dat een boodschap overkomt, dan moet je de luisteraar raken. Dat doet hij.’
