Taal en geloof zijn nauw verwant. Ze zijn als je linker- en rechterlong, allebei nodig om je geloof uit te drukken.
In Genesis 1 komt ‘God zei’ of ‘God sprak’ liefst 10 maal voor. In datzelfde Genesis-verhaal blijkt hoe moeilijk communicatie is. Tien hoofdstukken later, bij het Babel-verhaal, komt de klad erin. Daar staat zoiets dreigends als: ‘Wat zij nu doen is nog maar een begin; later zal geen enkel van hun plannen meer te stuiten zijn. Laten Wij neerdalen en verwarring brengen in hun taal, zodat de een niet meer verstaat wat de ander zegt.’
Meerdere talen zijn er gekomen, de terugkeer naar één wereldtaal is ondanks vele pogingen niet gelukt. Het Esperanto is het uiteindelijk toch niet geworden, helaas. Vanwege de verdere digitalisering en mondialisering denken sommige wetenschappers dat in het jaar 2100 maar liefst 90% van alle zevenduizend talen is uitgestorven. Er komen andere voor in de plaats. Komt er dan toch een toren van Babel?
Het is de Zwitserse taalwetenschapper De Saussure die 102 jaar geleden de taalstructuur codificeerde. In den beginne is er het Woord, maar voor De Saussure gaat daar betekenis aan vooraf. Eerst is er het wezen van het woord, de spirituele betekenis. Vandaaruit de verbeelding in tekens en vervolgens is er pas het woord, of het taalteken. Dat mag niet worden veronachtzaamd. Het is de kerkleraar Augustinus die wees op het belang van de komma bij het lezen van de Bijbel. Staat de komma verkeerd, dan zou er plots een verkeerde betekenis aan de gegeven woorden kunnen worden toegedicht.
Taal en geloof zijn ook aan elkaar gewaagd. Ze kunnen mensen tot elkaar brengen en van elkaar vervreemden. Dan wordt het tale Kanaäns, uitdrukkingen die voor een buitenstaander niet meer te begrijpen zijn.
En inderdaad. Soms staat een kerkblad of een stukje op een website vol binnenkerkelijk jargon. Alleen toegankelijk voor de eigen groep. Een taal die de wereld niet kent, of moeilijk tot zich laat nemen. Voor een groeiende kring mensen die de kerk minder vaak bezoeken is het abracadabra.
Dat schept afstand.
Maar andersom kan het ook. Bijvoorbeeld door jeugdtaal of de opkomst van emoticons, emoji’s en SMS- en chattalen. Die verbinden en scheppen afstand tegelijk. Wie weet wat LOL of TTYL betekenen? En wat staat hier: D-‘ of D: of *-)
Volgens hoogleraar journalistiek Mitch Stephens (New York) hebben deze chattalen en vooral emoticons de toekomst. Hij zegt dat vooral omdat we dieper in de betekenis duiken door het verbeelden van emoties, geloof en gevoelens.
Daarbij moeten we oppassen dat we geen nieuwe Toren van Babel bouwen. Culturen en generaties kunnen elkaar blijven verstaan door van elkaar te leren welke taal zij gebruiken. Misschien is D Hr=mun hrdr, dus hbk als wt knodg hb een goed antwoord?
Eric van den Berg, communicatiestrateeg. Info: Isimedia.nl
Op de foto: ‘Babel’ van Cildo Meireles (2001). Tate Modern, Londen. Bewerkte schermafdruk.
