Theoloog des Vaderlands Samuel Lee bouwt bruggen tussen kerkmensen en evangelisch bevlogenen. En biedt mensen met een migratieachtergrond een academische opleiding aan, in de Amsterdamse Bijlmer.
Een gesprek met de recent tot ‘Theoloog des Vaderlands’ uitgeroepen Samuel Lee is een stortbad van aanstekelijke verhalen en verrassende culturele doorkijkjes. Samuel (49 jaar) kwam als 14-jarige naar ons land en had het wel gehad met welk geloof dan ook. Zijn bekering tot Christus, het voorganger zijn van een bloeiende Pinkstergemeente in de Bijlmer, zijn ‘tweede roeping’, zijn proefschrift over het Christendom in Japan: niet bepaald het signalement van een studeerkamergeleerde. Het kenmerkende van de theologie van de pinksterbeweging, zo blijkt ook bij Samuel, is dat die gefundeerd is in de ervaring dat de bijbelse verhalen en onze verhalen samen vallen. Pinkstergelovigen – en daarvan zijn er miljoenen – hebben ervaren dat Jezus geen voltooid verleden tijd is.
Ongenuanceerd
Nu kun je met ‘ervaring’ flink uit de bocht vliegen, dat heeft Samuel aan den lijve ondervonden. Door een ‘hemels visioen’ geroepen, werd hij een geliefd en bewonderd voorganger. Koreaanse gelovigen, Filippino’s, Afrikanen, hij stal bij hen de show. Zijn ‘ongenuanceerde verkondiging, hemel of hel, welvaart voor wie echt gelooft’, maakte hem gaandeweg eenzaam. ‘Ik zat in een bubbel’, zegt hij. En wéér hoorde hij een innerlijke stem – een roeping – zegt Samuel: ‘Je denkt dat je zo bijzonder bent. Een ‘apostel’ noemen ze je, maar wat heeft de wereld werkelijk nodig?’ Deze tweede bekering, die hij vanaf de kansel deelde, werd door veel gemeenteleden als ‘ongeestelijk’ ervaren en zij zochten hun heil elders.
Maar daarmee eindigde het ‘verhaal’ van Samuel niet. Op een blog op internet deelde hij zijn vragen en twijfels en kreeg daardoor contacten met anderen. Samuel wilde geen afscheid van het pinkstergeloof, hij wil een theologie waarin het menselijk verhaal en de ervaring serieus genomen worden. Hij bepleit een kritische omgang met de (westerse) theologie en is kritisch op de kerk(en) die God meent te kunnen claimen. Vandaar dat hij geboeid raakte door Uchimura Kanzô (1861-1931), een profetische stem in de kleine christelijke minderheid van Japan. ‘De kerk is geen gebouw, het is een mens’, citeert Samuel met instemming.
In de Amsterdamse Bijlmer is hij directeur van de Foundation Academy of Amsterdam, waar sinds 2006 mensen met een migratieachtergrond een opleiding op academisch niveau kunnen volgen in mensenrechten, global studies (economische en culturele verhoudingen) en sociale wetenschappen. Afgestudeerden zitten nu bij vakbonden, bij het Wereldhuis in Amsterdam of studeerden door. Zo schreef een student zijn eindscriptie over ‘het geluksgevoel van Oegandezen in Amsterdam’. Aan de Vrije Universiteit houdt hij zich bezig met de ‘theologie van migratie’, namens SKIN, het verbond van niet-Westerse kerken in Nederland.
Bidden en wachten
De roeping tot gemeentestichting en de roeping om uit de bubbel te breken betekenden geen absolute breuk in zijn leven. Zijn boosheid en onmacht over onrecht en lijden deden hem al jong breken met religie en ‘God’. Maar in de Bijlmer en de straten van Amsterdam keerde de vraag terug: ‘Wat doe jij om daar verandering in te brengen?’ De innerlijke stem: rijmt jouw levensverhaal met het verhaal van Jezus, die zonder succes zijn roeping trouw bleef?
De verhalen van vluchtelingen die hier alles kwijt raken raakten hem: de status in het thuisland, een nummer op een wachtlijst worden ze. Ze wachten, dagen, weken, maanden, ze staan op en gaan naar bed met de gedachte: ‘Ik ben alleen nog een ongedocumenteerde asielzoeker.’ Wat heeft Samuel ze te bieden? ‘Ze kunnen je alles afnemen’, zegt hij dan. ‘Maar niet je droom!’ Niet voor niets hangt er een poster van ds. Martin Luther King op zijn werkkamer. Maar hij noemt ook Bonhoeffer, die in de gevangenis bleef bidden en wachten, omdat hij geloofde in een Duitsland dat de terreur zou overleven.
Samuel is een theoloog van de straat: met zijn fototoestel legt hij hoop en misère vast. Een straatmuzikant, spelend op een brug, viel hem op. Hij kent die man! Blijkt college te lopen aan zijn Foundation Academy. ‘De brug is mijn leven’, vertelde hij. Het is daar waar hij z’n geld verdient. Maar ook de plaats die hij broederlijk deelt met een andere muzikant. Samuel werkt aan een theologie die een brug kan worden tussen kerkmensen en evangelisch bevlogenen. Dat moet wel een veilige brug zijn, waar muziek gemaakt wordt en mensen zichzelf weer terug vinden als Gods beminden. Samuel wil de kerken weer helpen dromen.
Tekst: Rob van Essen / Op de foto: Theoloog des Vaderlands Samuel Lee (l) met interviewer Rob van Essen
