Doen boeddhisten, joden en moslims aan vasten? Drie Hagenaars uit iedere traditie aan het woord.
Karin Pronk is boeddhist. ‘Boeddha heeft gevast om verlichting te vinden van het lijden dat hij om zich heen zag en in zichzelf ervoer. De zes jaren van ascese brachten hem niet het inzicht dat hij zocht. Dat vond hij pas bij het bewandelen van de ‘middenweg’: niet in luxe leven of onnodig afzien maar genoegen nemen met wat er is. Het boeddhisme kent geen strikte regels. Wel zijn er richtlijnen voor een zo ethisch mogelijk leven, een soort ‘trainingsregels’ om (jezelf) dagelijks te onderzoeken en oefenen. Die geven mij houvast. De Boeddha zag dat ons lijden of ongenoegen veroorzaakt wordt door hebzucht, haat en onwetendheid.
Ik zou bijvoorbeeld kunnen onderzoeken waar mijn drang vandaan komt om chocola te eten. Is het een onschuldige gewoonte of zit er iets achter, zoals gehechtheid, onvrede of boosheid, verdriet misschien? Door daarbij stil te staan kan ik zicht krijgen op mijn drijfveren. Vasten kan helpen bij dat oefenen. Bijvoorbeeld een maand geen alcohol drinken of vlees eten, een tijd niet op sociale media actief zijn, of de agenda’s niet overvol plannen. Ik geniet door zulke bewustwordingsoefeningen meer van de dingen die ik doe, in plaats van ze gedachteloos te ondernemen en er aan voorbij te hollen. Als je de dingen met aandacht doet, er met je lichaam en geest bíj bent, ben je meer tevreden met dat wat er is.’
Jood: zelfbesef en discipline
Eduard Polak is jood. ‘In mijn traditie is vasten geen doel op zich, maar een middel om tot inkeer te komen. Ik geloof dat onze zonden tot narigheid kunnen leiden, van persoonlijke problemen tot maatschappelijke rampen. Daar zie ik niet de hand van G’d in, die ons zou straffen vanwege het overtreden van geboden. Ik geloof dat bewustwording van onze gebreken de opstap is voor verzoening met onszelf en elkaar. Dat is wat G’d wil. Vasten zie ik dus niet als zelfkwelling. De mogelijkheid om vergeven te worden is een bron van vreugde. Vasten voor uiterlijke schijn is zinloos, zegt profeet Jesaja. Maar om een goed zelfbesef te krijgen moet je aan jezelf werken met lef en discipline.
De joodse traditie kent daar handige, mooie vastenrituelen voor. Op de sabbat bijvoorbeeld, van vrijdag- tot zaterdagavond, onthoud ik mij koste wat kost van werk. Ik neem tijd voor mezelf en m’n naasten. Soms zoek ik wijsheid en gezelligheid in de sjoel. Op Jom Kippoer, de heiligste dag van het joodse jaar, vasten alle volwassenen van zonsopgang tot zonsondergang. We eten en drinken niets, wassen ons niet en hebben geen seks. Op die dag beslist G’d over ons lot in het komende jaar. Reden genoeg om ‘sorry’ te zeggen. Orthodoxe joden dragen dan geen leren schoenen om te laten zien dat ze de heiligheid van de aarde respecteren. Ik sta meer bij het wezenlijke stil als ik minder vaak geneigd ben om te consumeren. In die zin kun je er wijzer van worden, dichterbij G’d komen. Mozes en Elia zouden G’d gezien hebben na dagenlang niets gegeten te hebben.’
Moslim: Verlangens onder controle
Umar Haifi is moslim. ‘Vasten heeft met godvrezendheid te maken, dat je ruimte en tijd creëert om de geboden en verboden zoveel mogelijk na te leven. Allah wil dat we ons ego en onze verlangens onder controle krijgen. Klinkt dat streng? Strengheid biedt plezier. Een dag geen eten, drinken of seks kan je geduldiger en milder maken. Je raakt minder geneigd om iets slechts te doen. Het is ook nog eens gezond! Een darmarts zei dat je je maag soms lekker moet laten knorren, want dan reinigt je lichaam zich van onnodige of dode cellen. Tot slot is het goed om door het vasten solidair te zijn met hen die zelf weinig te makken hebben.
Bij dit alles voelt Allah zich goed, want het komt de mensheid ten goede. Daarmee zie ik evenals de profeet Mohamed het vasten als een schild tegen slechte invloeden én als een vorm van aanbidding voor het welbehagen van Allah. Als je die voordelen een vaste plek in je leven wilt geven, moet je structureel vasten. Ik doe dat op advies van de profeet op iedere maandag en donderdag. Prima te doen, zeker wanneer de dagen nog kort zijn. Efficiënt ook: door tijdgebrek kan een moskeebezoek of koranlezing er bij inschieten, maar dat geldt zeker niet voor vasten.’
Tekst: Robert Reijns
