De druiven zijn zuur voor de rooms-katholieke parochie Maria Sterre der Zee. Het afstoten van de Theresiakerk leek voor de parochie goed te verlopen, maar is uitgedraaid op een hoofdpijndossier.
Afgelopen januari constateert de gemeentelijke Pandbrigade in de Theresiakerk illegale verhuur van slaapplaatsen aan 44 arbeidsmigranten. De kerk aan de Apeldoornselaan is verkocht aan Kavel Vastgoed, die het in beheer heeft gegeven aan anti-kraakorganisatie Bewaakt & Bewoond (B&B). B&B verhuurt een deel van de kerk aan tijdelijke bewoners, die moeten voorkomen dat het gebouw gekraakt wordt. Buiten medeweten van zowel B&B, Kavel Vastgoed als de parochie zijn de pastorie en een deel van de kerk illegaal als pension ingericht.
Levensgevaarlijk
Een buurman krijgt argwaan wanneer er in plaats van twee ‘kraakwachten’ wel erg veel personen de kerk in- en uitgaan en tipt de politie. De Pandbrigade maakt terstond een einde aan de levensgevaarlijke situatie, die is ontstaan door een overbelast elektriciteitsnetwerk en het ontbreken van vluchtwegen. Het blijkt dat een van de huurders van B&B een uitzendbureau had benaderd dat geen moeite bleek te hebben om illegale buitenlandse huurders voor de provisorische kamertjes te vinden. Voor een erbarmelijke slaapplaats hebben de onderhuurders honderd euro per week moeten betalen. Niemand weet wat er met de opbrengsten is gebeurd.
Henk van Ruijven, penningmeester van het parochiebestuur van Maria Sterre der Zee, kan er niet over uit: ‘Wij vinden het vreselijk dat mensen uitgebuit worden. Dat het in onze kerk gebeurd is, ligt eigenlijk buiten onze macht. Wij hadden de dingen netjes afgedekt en onze koper heeft een net contract met B&B. Wij balen er natuurlijk flink van dat het in onze kerk heeft plaatsgevonden, maar het is überhaupt vreselijk dat er uitgebuit wordt.’ Om er meteen aan toe te voegen: ‘Wat ons betreft had het gebouw er al lang niet meer gestaan.’
De uitbuitingszaak volgt voor de parochie op ander slecht nieuws. Eind november 2019 zette de gemeenteraad de sloop van de kerk op losse schroeven en torpedeerde daarmee een scenario waaraan jaren gesleuteld is.
Steen op de maag
Maria Sterre der Zee is in 2015 ontstaan door de fusie van acht katholieke kerken en is de grootste parochie van Den Haag. De St. Theresia van Lisieux, ook wel bekend als St. Theresia van het Kindje Jezus, is dan al acht jaar gesloten. Het uit 1931 stammende gebouw ligt tot op de dag van vandaag als een steen op de maag van het bestuur.
Van Ruijven kwam in 2015 als ‘fusiepenningmeester’ bij de nieuw gevormde parochie. ‘In 2007 is de Theresiakerk aan de eredienst onttrokken. Dat was niet voor niks, want het liep leeg. Financieel was het niet meer haalbaar om de kerk open te houden.’ Volgens de penningmeester is er door het Bisdom Rotterdam en de gemeente Den Haag vier jaar tevergeefs gezocht naar een alternatieve bestemming voor de kerk, zowel religieus als niet-religieus. Het gebouw heeft geen monumentale status en kan dus niet op wettelijke bescherming rekenen.
In 2013 meldt Kavel Vastgoed zich als koper. De projectontwikkelaar heeft een plan voor een supermarkt en woningen op de plek van de kerk, die daartoe gesloopt moet worden. Het bestuur haalt opgelucht adem. ‘We zijn een grote parochie; we hebben nog acht kerken en het geld van de verkoop van de Theresiakerk hebben we dringend nodig om die andere kerken te kunnen onderhouden’, zegt Van Ruijven. ‘Deze parochie verliest elk jaar enkele tonnen.’
Het plan van Kavel Vastgoed doorstond zonder kleerscheuren een inspraaktraject van meer dan vijf jaar en werd goedgekeurd door het college van burgemeester en wethouders. Maar de race is nog niet gelopen.
Blamage
In de loop van 2019 wakkert de smeulende tegenstand, tot dan toe te zwak om van betekenis te zijn, aan tot een vuur van protest. De opposanten van sloop en nieuwbouw zijn nieuwe buurtbewoners, naast enkele taaie volhouders uit de wijk die ontevreden zijn over de voorgaande inspraakrondes. Ze bundelen hun krachten in een nieuw offensief en hebben succes. De gemeenteraad stelt hen in de gelegenheid met twee alternatieve plannen te komen, die uitgaan van behoud van de kerk. In november wordt dat voornemen unaniem door de raad bekrachtigd. Maria Sterre der Zee en Kavel Vastgoed staan met lege handen, hoewel de sloopvergunning al is verleend.
Het parochiebestuur is ontgoocheld. Van Ruijven spreekt van een ‘blamage’. ‘Schandalig. Dit mag bestuurlijk natuurlijk niet voorkomen, dat je zonder enige kennis van alle voorprocessen zomaar een gemeenteraadsbesluit en daarbij geen oog hebt voor alles wat er daarvoor is gebeurd. Het plan van Kavel heeft alle stadia doorlopen: inspraak door de buurt en goedkeuring door de bewonersvereniging en de winkeliersvereniging.’
Van Ruijven stelt dat de tegenstanders eerder in actie hadden moeten komen. ‘Pas op het moment dat wij niet meer kunnen als gelovigen, op het moment dat wij het financieel niet meer drooghouden en dus besluiten, na alle alternatieven onderzocht te hebben, dat het gesloopt gaat worden, wordt men wakker. Een kerk moet er zijn voor de buurt, iedereen is ook welkom. Maar waarom wordt de kerk dan alleen maar financieel in leven gehouden door een steeds kleiner groepje parochianen?’
Terwijl Kavel Vastgoed de juridische mogelijkheden onderzoekt, wacht de parochie op een gesprek met PvdA-wethouder Balster, die zich in zijn tijd als gemeenteraadslid tot tegenstander van de sloop heeft ontpopt.
Tekst: Matthijs Termeer
