Rob van Essen, redacteur en schrijver bij Kerk in Den Haag, trad in de voetsporen van apostel Paulus. Hij volgde hem op zendingsreis door Griekenland.
Onze gids Ineke heeft ons met prachtige verhalen langs de plaatsen geleid waar de apostel ons voorging. Eigenlijk zijn we gisteren in Korinthe van dat spoor afgeweken, want Paulus had eerst Athene aangedaan. De stad die wij voor het laatst bewaren. Na Korinthe zijn wij eerst diep afgedaald in de tijd ver vóór de apostel. We bezochten bij Mycene het oudste en enige intacte koepelgraf, in de 19e eeuw ontdekt door de archeoloog Heinrich Schliemann. Het dateert uit de bronstijd en is 3500 jaar oud. Het is van binnen 14 meter hoog en de bouwers plaatsten boven de ingang een blok steen van 8 meter lang, 5 meter breed en 1.20 meter hoog. Het weegt 120 ton en is maar één van de blokken waarvan het gewicht in tonnen gemeten wordt. Volgens de mythe door reusachtige Cyclopen gebouwd. In 1968 publiceerde Erich von Däniken ‘Waren de goden kosmonauten’, waarin hij poneerde dat dit soort prestaties door buitenaardse wezens verricht zijn. Von Dänikens fantasie deed niet onder voor de Griekse vertellers die Cyclopen aan het werk zagen.
‘Wereldwonderen’
Als middelbare scholier las ik de Griekse en Romeinse mythen als literatuur. Tot evangelisch geloof bekeerd zag ik ze als oorkonden van afgoderij. Tijdens deze reis besefte ik dat deze oerverhalen structuur gaven aan de denk- en leefwereld van Paulus’ tijdgenoten. Het (half)goden universum biedt een verklaring voor leven en dood, rampspoed en voorspoed, wijsheid en begeerte. En de Romeinen keken even verbijsterd naar het 120 ton zware blok steen in de tombe van Atreus. Wie in zo’n graf begraven lag, moest haast wel bovenmenselijke kwaliteiten gehad hebben. En zo ontstonden er verhalen rond graven, natuurverschijnselen en ‘wereldwonderen’.
In de nabijgelegen acropolis van Mycene, waar omheen zo’n 10.000 boeren leefden, werden scherven gevonden met de oudste vorm van de Griekse taal (Myceens). Het bleken 3400 jaar oude rekeningen te zijn en belastingtabellen. Zowel het koepelgraf, waar groot architectonisch inzicht voor nodig was, als de oudste ‘documenten’ uit de bronstijd illustreren hoezeer cultuur afhankelijk is van samenwerking, wijsheid en verbeeldingskracht. Een staaltje van dat laatste kregen we toen we de acropolis op liepen en plotseling de beroemde ‘Leeuwenpoort’ zichtbaar werd. Het enige beeldhouwwerk uit de Bronstijd, dat in de Oudheid de bezoeker van Mycene met ontzag vervuld moet hebben. Wat het nog steeds doet, al ontbreken de kleuren en de gouden (naar men denkt) leeuwinnenkoppen. De vroegste bewoners van Griekenland vertaalden of vertelden hun ontzag voor de wereld die ze aantroffen en waarin ze leefden in mythen die tot de huidige dag herkenning oproepen.
De oorzaken voor de repeterende oorlogen, de geschiedenis van heldendom en liefdeslust plaatste men deels buiten zichzelf. Jaloerse, twistende, wijze en gewelddadige goden moest je te vriend houden. Je lot lag in hun handen. Christelijk geloof kan ook zo’n systeem worden waarin de godsdienst moet dienen om onszelf veilig te stellen. Als we maar bidden en offeren, zal God het onheil wel van ons weren. Maar Jezus belooft ons geen veilige wereld. ‘Heb lief’, zegt hij, ‘want alleen de liefde drijft de vrees uit’.
Tekst en foto’s: Rob van Essen
Op de foto boven: De Leeuwenpoort in Mycene.
[slider speed=”1200″ timeout=”8000″ animationloop=”true” directionnav=”true”]
[slide]
[/slide]
[slide]
[/slide]
[/slider]
