Wat is integratie? Rapporten en evaluaties genoeg, maar zullen we het eens vragen aan degenen die geacht worden te integreren?
Rond half zeven ‘s avonds, hartje Schilderswijk. Een halfuur voordat de taallessen beginnen, scharrelt een man met baard en opvallend lichte ogen wat besluiteloos rond voor de deur van het Multicultureel Ontmoetingscentrum (MOC).
‘Dit was mijn eerste school’, verklaart Abdur Qureshi (38) even later, zijn aanvankelijke schuchterheid snel afleggend. De Pakistaan kwam een jaar of vijf geleden naar Den Haag vanuit het Verenigd Koninkrijk, waar hij acht jaar als boekhouder had gewerkt. In Nederland bleek dat van weinig waarde en moest hij onderaan beginnen. Aankloppen bij het MOC, dat laagdrempelige taallessen verzorgt voor iedereen die bereid is er moeite voor te doen, bleek een goed idee. ‘Als ik één woord per les leerde, was dat genoeg’, herinnert hij zich in een van de talloze lokaaltjes van het immense pand aan de Teniersstraat. ‘Iedereen zegt: je hebt de Nederlandse taal nodig.’ Daar is ook de gevorderdengroep van docent Matthijs Kerklaan van doordrongen. De leerlingen komen uit Egypte, Marokko, Senegal, de Filipijnen, Indonesië, China, Ecuador, Peru en Venezuela. De meesten zijn goedlachs, maken grapjes, dagen elkaar uit met milde spot. Eigenlijk doen ze precies waar veel inwoners van de Hofstad prat op gaan. Maar dat dekselse Nederlands, dáár hebben de pupillen van Kerklaan toch wel moeite mee.
Glimlachjes
De docent spaart hen vanavond niet. Hij heeft een vragenlijst opgesteld rond de vraag: ‘Wat is integratie?’. In groepjes van drie buigen zijn leerlingen zich erover. Het merendeel van de vragen vergt nog niet het uiterste van de groep. Benoemen wat de meest voorkomende Nederlandse tradities en favoriete gerechten zijn, dat lukt wel. De drie dominante religies zijn eveneens bekend en met wat goede wil zijn rap en rock tot Nederlandse muziekstromingen te rekenen. Zelfs de taakverdeling tussen man en vrouw zit er goed in, al is een enkele variant (‘De man werkt in de tuin’) mogelijk niet precies wat Kerklaan wil horen.
Aanvullende uitkering
Maar wat is nou eigenlijk integratie? Ondanks hun moeilijke gezichten en verontschuldigende glimlachjes hebben de leerlingen zich er niet zomaar vanaf gemaakt. De antwoorden lopen uiteen van ’kennismaken’, ‘respect en vrijheid, enz.’, ‘kennen, respecteren en meedoen aan een andere cultuur’ tot ‘Nederlands spreken, kennismaken en een baan zoeken’. Verrassend is: ‘Integratie is het vermengen van verschillende culturen, alles samenbrengen’ en met stip op één komt: ‘Jezelf vinden in een andere cultuur’.
In de pauze tussen de lesuren is een kwartet leerlingen bereid wat meer over hun persoonlijke ervaringen met Nederland te vertellen. De verzekeringen zijn duur, vooral het eigen risico, vindt Joseph uit Egypte. Het aanvragen van een aanvullende uitkering is geen pretje, meldt Angélica uit Ecuador. Sommige mensen zijn te fanatiek, zoals de Duindorpers met hun brandstapel, meent Amadou uit Senegal. En maaltijdbezorgers op elektrische fietsen zijn gevaarlijk, betoogt Nesri uit Indonesië.
Snelheidslimiet
Angélica vindt het lastig om met Nederlanders te communiceren, omdat haar taalbeheersing nog niet optimaal is. Enkel een baan bij een ijssalon hebben is moeilijk volgens Joseph, aangezien er ’s winters geen werk is. En het openbaar vervoer is een beetje te duur om het autoverkeer voldoende te ontmoedigen. Regels zijn regels in Nederland en dat onderschrijft Angélica van harte. De mensen zijn ruimdenkend en plukken geen bloemen in parken. Die laten ze staan voor anderen en dat getuigt volgens Nesri van een goede mentaliteit. Amadou prijst de Nederlandse regering om haar organisatie en oplossingsgerichtheid, zoals bij de snelheidslimiet op autowegen.
Oud-leerling Qureshi drijft inmiddels een wasserette en stomerij in de Stevinstraat. Het wachten is nog op de papieren die officieel moeten bevestigen dat hij het vereiste aantal uren in zijn inburgeringsexamen ONA (‘Oriëntatie op de Nederlandse Arbeidsmarkt’) heeft gestoken. Pas dan beschouwt Abdur Qureshi zichzelf als geïntegreerd.
Tekst en foto: Matthijs Termeer
