Op zondagochtend in de Kloosterkerk, de kerk waar ik bij hoor. Ik was er al maanden niet meer geweest. Mijn werk speelt zich nu thuis af en dat geldt ook voor mijn gang naar de kerk. Ineens was ik hier en mocht ik naar binnen omdat ik aangemeld was. Met eigen ogen kan ik nu zien hoe de online registratie van de kerkdienst in zijn werk gaat. Terwijl ik nog mijn handen ontsmet, loopt de dominee langs, met de regisseur. De tijden zijn veranderd.
Auteur: Karin de Leeuw
Even later komt de regisseur Annemieke Jonckheere (zie foto) me ophalen en mag ik mee naar de regiebak op het balkon. Daar wordt iedere week de livestream met de diensten vanuit de Kloosterkerk verzorgd. Ik krijg een korte inleiding, maar dan wordt mij een plek in een hoekje gewezen waar ik tijdens de opname stil moet blijven zitten. Van boven kijken we op de man die de registratie van de kerktelefoon verzorgt. Er piept iets. De geluidsman Jos Beuman (zie foto), neemt contact op met de kerktelefoonman beneden: ‘Heb jij de microfoon open staan?’. De organist geeft nog snel door dat de stilte tussen het orgelintermezzo en de psalm iets langer zal zijn, want hij moet van het grote orgel naar beneden lopen. De regisseur maakt een aantekening en knikt. Dan gaat een rode lamp aan. De cameraman zit in de starthouding om de camera’s te gaan bedienen. Niet alleen in het echt, maar ook via de luidspreker van de stream horen we de klok luiden. We zijn online.
Ik mis de mensen heel erg
Tot mijn geluk zie ik ongeveer dertig mensen binnenkomen en een plaats in de kerk innemen. Toch nog iets bekends, al dragen ze mondkapjes en moeten ze op een aangewezen plaats gaan zitten. ‘Het zijn er wel weinig, maar ik ben blij dat ze er zijn’, zegt dominee Marja Flipse na de dienst tegen me. ‘Vooral als je op de kansel staat voor de preek is het lastig wanneer je niet tegen mensen kan praten.’ Ze vertelt hoe fijn ze het vindt dat de diensten door kunnen gaan en dat iedereen ze, al is het op zijn computer, kan bijwonen. ‘Maar’, zegt ze, ‘ik mis de mensen heel erg’.
Recordaantal bezoekers
Terwijl beneden de dienst begint, kijk ik naar de drie mensen op het balkon. Drie stille ruggen kijken aandachtig naar hun schermen en panelen, soms gaat er een blik van de één naar de ander. De regisseur beantwoordt een gezicht met een vraagteken met een kort knikje. Dan wordt de camerapositie gewijzigd. Pas als de preek begint gaat men ietsje achteruit zitten en genieten we van de preek. Maar daarna is het weer opperste concentratie in de regiekamer.
Terwijl na de dienst de drie technici de apparatuur afbreken en opbergen, spreek ik in de wandelruimte de persoon die op zijn telefoon het bereik van de dienst in de gaten houdt. Gemiddeld zijn er per week zo’n zevenhonderd bezoekers van het YouTubekanaal waarop de dienst wordt uitgezonden. Niet alle mensen wonen de dienst live bij. Er zijn er ook die later op de dag of in de week de dienst bekijken. In de weken dat er een cantatedienst is, pieken de bezoekerscijfers. In de week rond 1 november, toen de minister-president sprak in de kerk en de jaarlijkse dienst ter nagedachtenis van de gestorvenen werd gehouden, was er sprake van een recordaantal bezoekers, meer dan tweeduizend.
Dubbele ploegen
Ik hoor ook hoe het allemaal begon. In de eerste weken van de lockdown, toen bijna niemand de kerk in mocht en ze met één camera gingen proberen een acceptabel verslag van een gebedsdienst online te zetten. Nu werken zij met vier camera’s, waarvan twee die kunnen bewegen. Wat niet gekocht kon worden, bouwden zij zelf. Het streamteam trekt nieuwe mensen aan. ‘In het begin kenden we niet zoveel mensen hier’, vertelt de regisseur Annemieke. ‘Afgelopen december waren we echter bij het kerstdiner in de kerk, we voelden ons thuis en toen hebben we de knoop doorgehakt en zijn we lid geworden van de Kloosterkerk. Meteen daarna kwam de pandemie en zagen we een oproep voor technici. Toen meldden we ons aan.’
In de zomer heeft de hele groep een minicursus gedaan om te zorgen dat iedereen over voldoende kennis beschikt om zijn taak in dit werk te kunnen doen. Helaas kwam daarna de tweede coronagolf en werd het onmogelijk om nieuwe mensen in te werken. Voor het inwerken van nieuwe mensen moet men een aantal diensten met dubbele ploegen draaien.
Alleen maar blijdschap?
De regisseur is enthousiast over de visuele mogelijkheden van de Kloosterkerk. ‘Deze kerk straalt een grote sereniteit en rust uit’, vindt ze. ‘De beelden moeten dat ondersteunen.’ Geen overdreven effecten en snel wisselende cameraposities dus. Maar wat wel? Alle betrokkenen bij deze online registratie stralen als ze vertellen dat ze zo blij zijn met alle mensen die ze hebben leren kennen en met het voorrecht om iedere week bij de dienst te zijn op hun balkon in de kerk. Steeds weer hoor ik dit verhaal: ‘Er kwam zoveel positieve energie vrij toen dit project moest worden opgezet. In no time was het balkon omgebouwd, waardoor wij nu een goede werkruimte hebben. Mensen kwamen met ideeën, ondersteunden elkaar, sprongen in gaten.’ En is er dan alleen maar blijdschap, vraag ik hen. Nee, toch niet helemaal. Ze missen het zingen met het koor zo verschrikkelijk.
Ook de predikante zucht een klein beetje. ‘Het zijn bijzondere tijden. We moeten er het beste van maken’, zegt ze. Dan stapt ze op de fiets en rijdt naar huis. De zondagsdienst zit er weer op.
