Half mei presenteert de Stichting Aandacht voor Pesten een handboek om pesten aan te pakken bij mensen met een (lichte) verstandelijke beperking. Ambassadeur Heleen de Mooij-Lubbers: ‘Kijk ook met liefde naar degene die pest.’
Het handboek is bedoeld voor instellingen en organisaties die mensen met een (lichte) verstandelijke beperking ondersteunen, bijvoorbeeld op het gebied van werk, wonen en dagbesteding. Samen met cliënten maken ze een protocol tegen pesten.
Een van de ambassadeurs van de Stichting Aandacht voor Pesten is Heleen de Mooij-Lubbers. Zij stelt: ‘Een groot aantal van de mensen met een lichte verstandelijke beperking heeft te maken met pestgedrag. Zij zijn bang voor anderen, bang om niet werkelijk gezien en gehoord te worden. Het is voor hen een flinke uitdaging om anderen werkelijk te vertrouwen. Pesten gebeurt bij mensen met en zonder verstandelijke beperking. Er zijn veel overeenkomsten, maar ook verschillen. Zo zijn mensen met een beperking niet altijd goed gebekt en laten zij vaak een andere, afwijkende vorm van gedrag zien. Bij hen verloopt het reguleren van hun emoties vaak anders en hun impulscontrole is beperkt. Daardoor zien we niet altijd wat er werkelijk aan de hand is, bijvoorbeeld dat iemand wordt gepest. De pijn en de onzekerheid die pesten bij iemand teweegbrengt, blijft onder de oppervlakte. Wij moeten de moed hebben om verder te kijken.’
Nieuwsgierig
Als dochter van oud-premier Ruud Lubbers en leerling met leerproblemen heeft De Mooij zelf helaas ervaring met pesten, Van haar vader kreeg zij een belangrijke les: blijf nieuwsgierig. De Mooij: ‘Dat zorgde ervoor dat ik aan de kinderen die mij pestten vroeg: waarom doe je dit? Veel pestprotocollen hebben als rode draad: “Neem het pesten serieus, troost degene die gepest wordt en pak de pester aan.” Dat is prima, maar het gaat niet diep genoeg. Sleutelwoorden zijn: aandacht en liefde voor alle betrokkenen. Iedereen hoort erbij. Kijk ook met liefde naar degene die pest. Waarom voelt deze persoon zich buitengesloten? Misschien gebeurde er iets dat dit gedrag verklaart. Wat is er nodig om hem of haar weer bij de groep te laten horen?’
In het handboek ligt de nadruk op sociale veiligheid en het signaleren, aanpakken en voorkomen van pesten. De Mooij: ‘Als er sprake is van pesten, gaat iemand die van buiten de groep komt in gesprek met alle betrokkenen: degene die gepest wordt, het kind dat pest, de omstanders en de begeleider. Steeds met dezelfde liefde en aandacht. Er wordt gekeken naar de oorzaak, de oplossing en de gewenste hulp.
Je moet durven kijken naar de onderliggende oorzaak: wat zien wij over het hoofd, dat de pester het nodig zich op deze manier te gedragen om zelf gezien te worden? Hoe kunnen omstanders bijdragen aan de oplossing? Samen met degene die gepest wordt, kun je inzicht verwerven in de effecten van actie en reactie en in de mogelijkheden om je eigen grenzen aan te geven.’
Lichaamshouding
Mensen met een lichte verstandelijke beperking kunnen misschien verbaal beperkt zijn, maar dat staat het vinden van een oplossing niet in de weg. De Mooij: ‘Woorden vormen slechts 7% van onze communicatie, 35% is de toon waarop wij spreken en de rest is de kracht van de lichaamshouding. Juist met het non-verbale kun je goed oefeningen en interventies doen. Je leert zoveel door te kijken naar elkaar, naar elkaars houding en uitdrukking.
Vanuit mijn eigen bureau In Eigen Kracht werk ik veel in het speciaal onderwijs. Ik geniet daar van de puurheid van kinderen met een beperking. Ik zie hen als een groot voorbeeld. Zij laten op een ongepolijste manier zien wat er aan de hand is. Aan ons de verantwoordelijkheid om deze kinderen de sociale veiligheid te bieden die nodig is, vanuit de overtuiging dat iedereen erbij hoort.’
Kees Posthumus
Informatie: aandachtvoorpesten.nl
