Ieder jaar wordt in september de Vredesweek gehouden. Ook dit jaar meer dan nodig, maar waarom leeft het thema zo weinig in Den Haag, de stad van vrede en recht?
De Vredesweek: al meer dan vijftig jaar vragen de kerken om gebed en inzet ten dienste van de vrede. Vanaf het begin is de Vredesweek breed oecumenisch van opzet. In de gespannen Oost-Westverhoudingen van de jaren zestig van de vorige eeuw legden gemeenten en parochies contacten met kerken in het ‘Oostblok’ en vond er ook uitwisseling plaats met partnergemeenten. Het Interkerkelijk Vredesberaad (IKV) lanceerde in 1977 de leus: ‘De kernwapens de wereld uit, te beginnen in Nederland.’ Dat was geen pacifistische oprisping, maar zorg over een wereld die in rook zou kunnen opgaan. Deze wapens mág je niet gebruiken of bezitten, sprak de synode van de Nederlandse Hervormde Kerk in 1980 uit. In 2017 verklaarde paus Franciscus het bezit en gebruik van kernwapens als immoreel. Het geld ervoor wordt aan de armen onthouden en het is een verkwisting van grondstoffen. Duidelijke taal, maar is de vrede dichterbij gekomen? De bewapeningswedloop verdween van de publieke agenda, maar de kernwapens zijn de wereld – en Nederland! – nog niet uit. De grootmachten gaan gewoon door hun kernwapens bij de tijd te brengen en onze regering besloot in 2019 dat de F35, de opvolger van de Starfighter, uitgerust zal worden met kernwapens. Dit ondanks de tegenstand uit de volksvertegenwoordiging. Nu er in het huidige politieke klimaat weer spierballentaal wordt uitgeslagen in West en Oost, is er reden genoeg opnieuw tot gebed en verzet op te roepen.
IKV en Pax Christi
Begin deze eeuw gingen het IKV en de rooms-katholieke vredesbeweging Pax Christi samen verder. Dat leidde tot botsingen rond de oorlogen in Joegoslavië en Irak. Vanaf 2014 ging men verder onder de naam PAX. Plaatselijke vredesgroepen waren al ‘ambassades van vrede’ gaan heten. Sinds enige jaren worden er ‘walks of peace’ georganiseerd. Op 21 september speelt het Nederlands Blazers Ensemble in Tivoli Vredenburg in Utrecht en wordt onder het motto #AlarmEuropa aandacht gevraagd voor mensen die aan de Europese grenzen met geweld worden teruggestuurd. In veel kerken wordt dit jaar gecollecteerd voor het Musawat project, om mensen in Irak, Libanon en Palestina te steunen die opstaan tegen discriminatie op basis van religie of afkomst. Het thema van de Vredesweek 2021 is ‘Inclusief samenleven’.
Stad van vrede en recht?
Overal vlammen oorlogen en gewapende conflicten op, maar de thema’s van de Vredesweken houden niemand uit de slaap. Wollige kanseltaal in de toelichting op het thema van dit jaar: ‘Waar exclusie plaatsvindt…’ ‘Als we elkaar opzoeken…, elkaar weten te vinden, elkaar het woord geven, naar elkaar luisteren, ligt er een kleurrijke toekomst voor ons.’ Als, ja als. Natuurlijk is een pleidooi voor onderlinge verdraagzaamheid goed. Wie is daar niet voor? Maar de wapenhandel floreert als nooit tevoren; de wapenwedloop wordt voortgezet in de ruimte. PAX zet zich op allerlei plekken in en heeft hoge idealen. Maar is zij ook een luis in de pels of houdt ze de boel bij elkaar? Natuurlijk, de coronapandemie maakt het ons plaatselijk niet makkelijk. Wellicht is dat de reden dat ik op de website van het Haags Vredes Platform, behalve doorverwijzingen naar activiteiten buiten Den Haag, niets vond over lokale initiatieven. Corona blijft een hindernis om vooruit te plannen. Navraag leerde dat hier en daar wel wat opborrelt, zoals te lezen valt op deze website. Maar toch, waarom lééft de Vredesweek niet in deze stad van vrede en recht? We zijn druk met ‘verbinden’, maar durven we ook te botsen en tegenspraak te mobiliseren? De lieve vrede is het waard.
Auteur: Rob van Essen
