‘Mensen denken bij rituelen vaak aan grote gebeurtenissen, maar de kracht van een ritueel zit niet in de omvang. Een klein gebaar kan veel betekenis hebben.’ Aan het woord is Marion Kuipéri, gespecialiseerd in het begeleiden van rituelen bij overgangsmomenten in het leven.
Welke betekenis hebben rituelen in deze tijd?
‘Een ritueel maakt dat de ene dag verschilt van de andere dag. Je staat stil bij de gebeurtenis waar het ritueel betrekking op heeft, je geeft er aandacht aan waardoor je het moment veel bewuster beleeft. Een bekend voorbeeld is een verjaardag: je krijgt felicitaties, er komt visite, er zijn cadeautjes of je wordt toegezongen. Allemaal kleine ritueeltjes die we met elkaar kennen en delen. Er is daardoor erkenning dat het een belangrijk moment is. Een ritueel markeert een belangrijke gebeurtenis en kan verdieping geven. Bij een pensionering gaat het ook om respectvol terugkijken, je eigen werkzame leven eren, bijvoorbeeld door een brief aan jezelf te schrijven. Mensen kunnen zo bewuster afscheid nemen en een nieuwe periode ingaan. Juist in deze tijd is daar behoefte aan. Ik werk ook als trouwambtenaar en daar zie ik dat als er geen kerkelijk huwelijk is, er bij de ceremonie in het stadhuis meer gebeurt.’
Kun je een voorbeeld geven van hoe je werkt?
‘Een verhuizing is een markering waarbij je afscheid neemt van een huis en je je openstelt voor iets nieuws. Dan ga ik met de persoon die ik begeleid iedere kamer in. Het gaat om aandacht voor wat zich daar heeft afgespeeld en het bedanken van de kamers. De manier waarop dat gebeurt, bepaalt de persoon zelf. Er kan iets worden uitgesproken, samen met het branden van een kaars of wierook. Mensen zijn zelf actief bij het ritueel. Ik ben de begeleider, maar het is hún ritueel.’
Je werkt ook vaak met een labyrint, hoe gaat dat?
‘Rituelen vinden vaak buiten plaats. Ik maak regelmatig een labyrint, bijvoorbeeld op het strand. Een labyrint bestaat – anders dan een doolhof – uit één doorlopend pad dat na allerlei rondingen uitmondt in het centrum. Een labyrintloop kan een verdiepende ervaring zijn bij een overgangsritueel. Je pad kan dan symbool staan voor bepaalde fasen in je leven.’
Wat heeft het voor effect op mensen?
‘Je moet er geen wonder van verwachten, maar je markeert iets voor jezelf. Laatst had een vrouw allemaal draden gemaakt die stuk voor stuk ergens voor stonden. Bepaalde draden heeft ze doorgeknipt en andere behouden. De doorgeknipte draden heeft ze verbrand. Dat bewust doen is waardevol.’
Het thema van deze Kerk in Den Haag is ‘herdenken’. Ben jij daar ook mee bezig?
‘Met Allerzielen doe ik altijd iets. Ik maak bijvoorbeeld een lichtjeslabyrint, of ik organiseer een viering. Ik vind het bij een herdenking belangrijk dat iedereen actief is en zich betrokken voelt, anders blijf je een soort toeschouwer met je eigen verdriet. Het gaat erom het verdriet te delen, dat geeft troost.’
Meer info op www.ruimtevoorrituelen.nl
