Afgelopen oktober verscheen het boek Kom verder! Memoires 1. Cabaretier Freek de Jonge beschrijft hierin op een innemende manier de jonge jaren van zijn vader, diens studietijd en eerste jaren als predikant. Op 12 december komt hij naar Den Haag en vertelt tijdens een Duinzichtgesprek over dit boek.
Het begrip ‘memoires’ moet overigens ironisch opgevat worden, lezen we op Freeks website: ‘Naar eer en geweten combineer ik feiten en verzinsels betreffende de hiaten in het geheugen of de overlevering.’ Telefonisch licht hij graag een en ander toe.
Hoe lukte het u om de wereld van uw vader van binnenuit te beschrijven? Heeft u vroeger veel met hem gesproken?
‘Ik had een goed contact met mijn vader en ben veel met hem mee geweest naar allerlei kerkdiensten, maar over de grote dingen hebben we eigenlijk niet gesproken. Voor het schrijven heb ik vooral mijn inlevingsvermogen gebruikt, zoals ik dat ook in mijn vak doe. Als je je inleeft, ben je dáár, op die plek, in die tijd. Ik heb het boek ook vanuit díe tijd geschreven. Als je ernaar kijkt met de ogen van nu, kom je in de oordeelmodus en dat was nu juist niet mijn bedoeling.’
Bent u tijdens het schrijven anders naar uw vader gaan kijken?
‘Ik ben vooral anders naar mijn moeder gaan kijken. Het beeld van mijn vader lag voor mij eigenlijk al vast, maar over mijn moeder ben ik tijdens het schrijfproces meer te weten gekomen, bijvoorbeeld dat zij vernoemd is naar een overleden zusje. Iets anders is dat ik wel wist dat ze zwanger was voor ze getrouwd waren, maar me eerder niet zo realiseerde hoe dat voor haar was. Nu stappen we eroverheen, maar in die tijd en in die geloofsgemeenschap was het een drama. Ze heeft nogal wat voor haar kiezen gekregen, ook met het overlijden van de tweeling, twee jongetjes die een paar jaar na mij geboren werden en na drie dagen overleden. Mijn vader was erg introvert en met hem kon ze daar niet gemakkelijk over praten.’
Hoe bekend is het levensgevoel van uw vader voor uzelf?
‘Ik kan niet meer zoals mijn vader in een hiernamaals geloven en geloof ook niet in een persoonlijke God. Tegelijk had mijn vader niet de pretentie alles zeker te weten als het om God en geloven ging. God als stopverf, dat zat er bij hem niet in. Zelf ben ik veel van het orthodoxe geloof kwijtgeraakt. Wel denk ik dat een van de basisfouten van deze tijd is dat we de ratio dominant gemaakt hebben, waardoor het gevoelsleven in de knel komt. Veel mensen hebben een hekel gekregen aan geloof en kerk en vluchten in populisme en samenzweringstheorieën. Dat is natuurlijk een treurige ontwikkeling.’
We gaan de kersttijd tegemoet. In uw boek lezen we hoe uw vader daartegen opzag. Wat herinnert u zich ervan?
‘Het was voor hem een tijd vol verplichtingen. Er waren allerlei christelijke verenigingen die elk hun eigen kerstfeest vierden, waarbij de dominee geacht werd aanwezig te zijn. Bovendien moest hij veel preken maken; als kerst ongelukkig viel, had je binnen elf dagen vijftien kerkdiensten. Na een jaar of tien als predikant had je Kerstmis wel uitbehandeld. Een uitgebreid kerstdiner met de familie was dan ook uitgesloten; daar had hij gewoon geen tijd voor. We hadden wel een kerstboom, thuis en in de kerk, en bij de zondagsschool kregen we een zak met sinaasappels; allemaal heel braaf, naïef en cliché.’
Wat betekent kerst voor u; hoe viert u het?
‘Ik heb het altijd fijn gevonden om met kerst in het theater te kunnen optreden, om de dagen op die manier te vullen en niet thuis te hoeven zijn. Kerstmis, ook het verhaal, is zoals bijna alles volledig overgenomen door de commercie. Het verhaal van vrede op aarde is natuurlijk een schitterend verhaal en het is prachtig als je dat nieuwe inhoud weet te geven. Op zichzelf is er met kerst en de verbondenheid met kerst helemaal niks mis. Als je die dan ook nog na het kerstdiner weet vast te houden, is het helemaal geweldig.’
Zo 12 dec. 16-18 uur. Duinzichtgesprekken met Freek de Jonge. Reserveren via duinzichtkerk.nl
Freek de Jonge, Kom verder! Memoires 1. Amsterdam: Atlas Contact, 2021. ISBN 9789025452896; 336 pagina’s; € 22,99
