Oorlog in Oekraïne. Wakker geworden in een nachtmerrie vraagt Rob van Essen zich af: wat hebben we de afgelopen 75 jaar met onze vrijheid gedaan?
Half februari betuigde premier Mark Rutte zijn ‘diepe spijt’ over het ‘extreme oorlogsgeweld’ in voormalig Nederlands-Indië. Een officieel rapport van gezaghebbende historici had een eind gemaakt aan decennia van ontkennen en wegkijken. Een onthutsende blik in de spiegel. Wie de afgelopen decennia niet geslapen heeft, die weet dat oorlog een uitermate smerig bedrijf is. Napalm op Vietnamese burgers, een bombardement op bruiloftsgasten, mortieren op bezoekers van een markt, Bosnische mannen bij honderden afgeslacht. Het beest dat oorlog heet is onverzadigbaar. Geen lieve moeder, geen conventie van Genève of welk ‘oorlogsrecht’ ook krijgt het gemuilkorfd.
Na die onontkoombare confrontatie met ons eigen verleden zijn het de ‘oefeningen’ van de Russische legers bij de grenzen van Oekraïne die alle aandacht krijgen. Aan een meterslange tafel blijkt hoe onoverbrugbaar de afstand tussen Oost en West weer is geworden. Er werd eerst wat lacherig over gedaan, maar duidelijk werd dat iedere ‘gast aan tafel’ leeg werd weggezonden. Gelukkig was er Maarten van Rossem, die tijdens internationale spanningen altijd het hoofd koel houdt. Een paar uur voordat Poetin het soevereine land Oekraïne van drie kanten binnen walste, was Van Rossem bij Op1. Wat hij zei klonk mij verstandig in de oren: ‘Nee, Poetin valt niet binnen. Dat land is te groot, zo’n bezetting is te kostbaar. Met zijn legers aan de grens gaat hij het land wurgen.’
‘Werken aan Europa dat niet leeft van winst alleen’
Ik ging gerust slapen, maar de Russische legers niet. Als in een nachtmerrie werden we wakker op 24 februari: oorlog in Europa! Er komt een massale vluchtelingenstroom op gang. Het leger van Oekraïne vecht, burgers sluiten zich aan, vrouwen vullen flessen met benzine. Bij de Poolse grens gaan jonge en oudere mannen tegen de stroom in: ‘We gaan ons land verdedigen.’ Ze laten vrouw en kinderen achter. De politici zitten klem tussen hun geweten en onze economische afhankelijkheden. Weer worden we gedwongen in de spiegel te kijken. Wat hebben we de afgelopen 75 jaar met onze vrijheid gedaan? Waarom hebben we ons afhankelijk gemaakt van een dictatuur, die critici tot ver over de grenzen vergiftigt en het zwijgen oplegt? Waarom bleef het stil toen Tsjetsjenië in rokende puinhopen veranderde? Waar bleven economische maatregelen toen mannetjes in overals de Krim overnamen?
Het lijkt momenteel weer alsof er maar één antwoord is op onrecht: te wapen! Defensiebudgetten gaan omhoog. Het bonnetje voor onze Stingers mogen we bij Europa inleveren. En misschien, ik zeg het als pacifist met tegenzin, ‘kan’ het nu niet anders. Maar toch, die doden in de straten, de dienstplichtige jongens die sterven in een brandende tank, de verwoesting van een land en de gewetens… De machteloosheid vreet me aan. Na de Eerste Wereldoorlog werd in Den Haag het Vredespaleis gebouwd, want oorlog, dat nooit meer! Hier zijn de ‘zetels van het recht’ en dat is zeker winst. Maar dan nu ook bidden om, hopen op en werken aan een Europa dat veiligheid biedt aan vluchtelingen, een Europa dat niet leeft van winst alleen. Als zelfs Shell de winst kan laten schieten, waarom zouden we ons dan niet allemaal op de vrede kunnen voorbereiden? Allemaal? Zeker, zelfs Baudet kan met zijn Forum voor Democratie voor de echte democratie gaan. Sla hem de wapens van het ongenoegen uit handen, dwing hem niet verder in het kamp van de agressor. Vrede is de weg! Er zijn inmiddels genoeg excuses gemaakt voor oorlogsgeweld. Nu als de donder werken aan verandering: de toekomst is het waard.
