Lustrum Residentie Bachkoor en dirigent Jos Vermunt
Het Residentie Bachkoor bestaat 150 jaar. Dirigent Jos Vermunt viert tegelijkertijd een lustrum: hij dirigeert dit koor 25 jaar. Op 2 april voeren zij de Matthäus Passion van Johann Sebastian Bach uit. Een gesprek met de dirigent en met koorlid Kitty Wigleven.
De Matthäus Passion is mateloos populair in Nederland, in tegenstelling tot in de ons omringende landen. Waar komt die grote belangstelling vandaan? Vermunt: ‘Nederland is een korenland en heeft een traditie opgebouwd onder leiding van dirigent Mengelberg. Ook de ontkerkelijking speelt een rol. We merken aan ons publiek dat er grote behoefte is om geraakt te worden. De muziek brengt een gewijde sfeer met zich mee, een heilige devotie. Mensen schieten vol, tekst en muziek raken.’
We praten over de muziek als een universele taal, die rechtstreeks bij je binnen kan komen en iets teweegbrengt waar onze woorden voor tekortschieten. Vermunt: ‘Na alle repetities zijn we klaar voor het concert en kunnen we het verhaal “vertellen”. Dat moet zuiver zijn en als dat in orde is, ontstaat er ruimte. Dan kom je bij het niveau van het hart en dat is magie. Dan is de Heilige Geest er.’
Bevoorrecht
Kitty Wigleven zingt al vijftien jaar als alt bij het koor. Ze is niet met kerk en geloof opgevoed. Wat betekent het voor haar om de Matthäus Passion te zingen? ‘Vrijwel ieder voorjaar rond Pasen zingen we dit. Het markeert voor mij de overgang van de winter naar het voorjaar. Iedere keer voel ik me bevoorrecht als ik het mag meezingen. De muziek van Bach blijft me verrassen, inspireren en troosten. Het is magisch.’
‘Bij het publiek is veel behoefte geraakt te worden’
Vermunt: ‘Liturgie en muziek komen samen in één brandpunt waar alles in zit: gedachten en emoties over geloof, leven en dood, zoals we dat ook ervaren in de cantatediensten in de Kloosterkerk. Je moet haast wel gelovig zijn: je gelooft in het mens-zijn, in het leven, in hoop. De Matthäus Passion is een prachtig instrument om dat uit te drukken. Het Bijbelverhaal en de muziek passen naadloos op elkaar.’ Over de structuur van de Passion vertelt Vermunt: ‘De Passion kent drie lagen: je hebt de evangelist die de Bijbelteksten zingt, er zijn de aria’s die een reflectie over personen zoals Petrus en Judas vertolken en er zijn de koralen. Dat zijn wijzelf, die tekst en muziek beleven met onze ervaringen en gedachten.’
Ik vertel dat ik bij een concert van hen altijd zo ga zitten dat ik ook de dirigent kan zien: het is een feest om Vermunt te zien dirigeren. Wigleven glundert: ‘Ik ken geen andere dirigent bij wie alles zo samenkomt. Als koorleden weten we altijd: het gaat iets bijzonders worden want Jos dirigeert. Hij bezielt, maar straalt ook rust uit.’
Saai
Vermunt heeft een en ander zien veranderen in de afgelopen vijfentwintig jaar. ‘Vroeger was het zo dat de dirigent een koor had; nu heeft het koor een dirigent. Toen ik nog studeerde dacht ik dat het saai zou zijn om als dirigent jaarlijks de Matthäus Passion uit te voeren. Maar het is iedere keer nieuw. In het vocale aspect en de interpretatie van de tekst is het koor gegroeid. De uitdaging is om het niveau zo hoog mogelijk te krijgen. Dat geldt ook voor zangers die het stuk al vaak gezongen hebben: ik help hen uit het automatisme te stappen. Je gaat een relatie aan met het werk, waardoor je er iedere keer iets nieuws aan toevoegt.’
Wigleven: ‘In toenemende mate zien we jonge mensen lid worden die niet kerkelijk verbonden zijn. Ze brengen hun eigen muzikale bagage met zich mee. Ik ga er beter van zingen, het is verrassend en fris en geeft vitaliteit.’
Matthäus Passion: 2 april 19.30 u. Amare, Spuiplein.
Jubileumconcert Residentie Bach Kamerkoor: 22 mei van 16-18 u. Kloosterkerk, Lange Voorhout.
Jubileumconcert Residentie Bachkoor: 11 juni van 20-23 u. Amare.
Info: bachensembles.nl
