Het Sociaal en Cultureel Planbureau wist het klip en klaar te vertellen: Nederland is geen christelijk land meer. Wat heb je als gelovige dan nog in te brengen met je christelijk geloof? In de rooms-katholieke traditie is dat bij uitstek een vraag voor de Orde van de Dominicanen, die zich vanaf de middeleeuwen hebben gericht op onderwijs, onderzoek en de intellectuele verdediging van het christelijk geloof. Timothy Radcliffe was jarenlang het wereldwijde hoofd van de dominicaner orde. Een periode van ziekte gebruikte hij om op te schrijven wat hij gelooft, wat resulteerde in het boek Leven in volheid. Een ‘verdediger van het geloof’ wil hij zich daarbij niet noemen. Het geloof moet het volgens hem niet hebben van rationele verdediging, maar je kunt je ook niet eenvoudigweg beperken tot gevoel of intuïtie.
Platgeslagen
Het geloof draait om de verbeelding, is zijn uitgangspunt. Zonder verbeelding wordt alles platgeslagen en leef je slechts in een wereld van ‘nuttige dingen, dingen die geconsumeerd kunnen worden, kleine verlangens die moeten worden bevredigd’ (p. 325). Daartegenover staat de verbeelding, waardoor je kijk op de wereld diepgang krijgt. Die verbeelding is te vinden in kunst, poëzie, films en romans, maar ook in de strijd voor gerechtigheid. Op allerlei plekken in het boek verwijst Radcliffe naar het verhaal van de vermoorde Algerijnse monniken, over wie de film Des hommes et des dieux vertelt. Hun leven is een verhaal van geloofsverbeelding, meer dan platte, pragmatische afwegingen om in leven te blijven. Daardoor kom je tot uitzonderlijke ontferming, gerechtigheid, vredelievendheid en verbinding tussen religies. Door de verbeelding raak je aan het transcendente, het hogere of diepere dat een leven in volheid geeft. De titel van Radcliffes boek verwijst naar de Bijbeltekst Johannes 10,10: ‘Ik ben gekomen om hun het leven te geven in al zijn volheid.’ In de opstanding van Jezus kom je die volheid van het leven tegen en die vraagt erom geleefd te worden: spiritueel, lijfelijk, sacramenteel, liturgisch en biddend vol van hoop.
Belezen
Radcliffe vertelt over die volheid van het leven en verbindt die aan allerlei Bijbelverhalen. Hij is een belezen mens. Maar liefst veertien bladzijden telt de lijst met inspirerende boeken waaruit hij citeert. Het is soms wel eens een beetje te veel van het goede en je moet het boek niet in één keer uitlezen. Maar wanneer je vermoedt dat John Lennon met zijn ‘Imagine there’s no heaven’ niet het laatste woord kan hebben, dan heb je aan dit boek een uitzonderlijk rijke bron.
Eén ding nog: de oorspronkelijke Engelse titel was Alive in God: levend in God. Dat durfde de Nederlandse uitgever blijkbaar niet aan. ‘Leven in volheid’ kan voor de oppervlakkige lezer een suggestie geven van religieuze feel good zelfontplooiing. En daarmee zou je de bedoeling van het boek missen.
Theo Hettema
Theo Hettema is theoloog en lid van de protestantse buurtgemeente Kerk in Laak. Hij verzorgt op vrijdag 10 juni een leesmiddag over het boek van Radcliffe bij De Zinnen in de Christus Triumfatorkerk. Info: dezinnen.nl
Timothy Radcliffe, Leven in volheid. Een christelijke verbeelding. Middelburg: Skandalon, 2021. ISBN 9789493220102; 392 pagina’s. € 29,95.
Moet je lezen
Het Sociaal en Cultureel Planbureau wist het klip en klaar te vertellen: Nederland is geen christelijk land meer. Wat heb je als gelovige dan nog in te brengen met je christelijk geloof? In de rooms-katholieke traditie is dat bij uitstek een vraag voor de Orde van de Dominicanen, die zich vanaf de middeleeuwen hebben gericht op onderwijs, onderzoek en de intellectuele verdediging van het christelijk geloof. Timothy Radcliffe was jarenlang het wereldwijde hoofd van de dominicaner orde. Een periode van ziekte gebruikte hij om op te schrijven wat hij gelooft, wat resulteerde in het boek Leven in volheid. Een ‘verdediger van het geloof’ wil hij zich daarbij niet noemen. Het geloof moet het volgens hem niet hebben van rationele verdediging, maar je kunt je ook niet eenvoudigweg beperken tot gevoel of intuïtie.
Platgeslagen
Het geloof draait om de verbeelding, is zijn uitgangspunt. Zonder verbeelding wordt alles platgeslagen en leef je slechts in een wereld van ‘nuttige dingen, dingen die geconsumeerd kunnen worden, kleine verlangens die moeten worden bevredigd’ (p. 325). Daartegenover staat de verbeelding, waardoor je kijk op de wereld diepgang krijgt. Die verbeelding is te vinden in kunst, poëzie, films en romans, maar ook in de strijd voor gerechtigheid. Op allerlei plekken in het boek verwijst Radcliffe naar het verhaal van de vermoorde Algerijnse monniken, over wie de film Des hommes et des dieux vertelt. Hun leven is een verhaal van geloofsverbeelding, meer dan platte, pragmatische afwegingen om in leven te blijven. Daardoor kom je tot uitzonderlijke ontferming, gerechtigheid, vredelievendheid en verbinding tussen religies. Door de verbeelding raak je aan het transcendente, het hogere of diepere dat een leven in volheid geeft. De titel van Radcliffes boek verwijst naar de Bijbeltekst Johannes 10,10: ‘Ik ben gekomen om hun het leven te geven in al zijn volheid.’ In de opstanding van Jezus kom je die volheid van het leven tegen en die vraagt erom geleefd te worden: spiritueel, lijfelijk, sacramenteel, liturgisch en biddend vol van hoop.
Belezen
Radcliffe vertelt over die volheid van het leven en verbindt die aan allerlei Bijbelverhalen. Hij is een belezen mens. Maar liefst veertien bladzijden telt de lijst met inspirerende boeken waaruit hij citeert. Het is soms wel eens een beetje te veel van het goede en je moet het boek niet in één keer uitlezen. Maar wanneer je vermoedt dat John Lennon met zijn ‘Imagine there’s no heaven’ niet het laatste woord kan hebben, dan heb je aan dit boek een uitzonderlijk rijke bron.
Eén ding nog: de oorspronkelijke Engelse titel was Alive in God: levend in God. Dat durfde de Nederlandse uitgever blijkbaar niet aan. ‘Leven in volheid’ kan voor de oppervlakkige lezer een suggestie geven van religieuze feel good zelfontplooiing. En daarmee zou je de bedoeling van het boek missen.
Theo Hettema
Theo Hettema is theoloog en lid van de protestantse buurtgemeente Kerk in Laak. Hij verzorgt op vrijdag 10 juni een leesmiddag over het boek van Radcliffe bij De Zinnen in de Christus Triumfatorkerk. Info: dezinnen.nl
Timothy Radcliffe, Leven in volheid. Een christelijke verbeelding. Middelburg: Skandalon, 2021. ISBN 9789493220102; 392 pagina’s. € 29,95.
