De aantrekkingskracht van meditatie
Een avondgebed, meditatie, een stilte-uur. Vanuit verschillende Haagse kerken worden bijeenkomsten georganiseerd met niet zozeer het gesproken woord in de hoofdrol, maar veeleer de stilte. Drie betrokkenen vertellen.Joke Kievit was jarenlang een van de organisatoren van de wekelijkse Taizé-avondgebeden in buurt-en-kerkhuis Bethel. Deze avondgebeden zijn geïnspireerd op de gebedsvieringen in Taizé, een christelijke oecumenische kloostergemeenschap in Frankrijk die jaarlijks vele duizenden bezoekers trekt. Ook Kievit is zelf meermaals in Taizé geweest en is er geïnspireerd geraakt. ‘Het avondgebed is geen dienst’, vertelt ze. ‘Er is ook geen voorganger, maar een voorbereider. Die maakt het programma, zoekt liederen en teksten uit en neemt het voortouw in het zingen. Maar we doen het met elkaar. We zitten – op een stoel of knielbankje – ook allemaal in dezelfde richting.’
Verslaafd
‘De basis van iedere viering is de meditatie, de stilte en het contact met God. We zingen liederen uit de Taizébundel, korte liederen of mantra’s die we een aantal keer herhalen. Door de herhaling gaan de liederen als het ware in jou zingen en ontstaat er een meditatieve sfeer. Wat het voor mij betekent? In de stilte en de eenvoud, zonder dominee of priester, kan ik in contact komen met iets dieps in mezelf, met God, de Eeuwige of het eeuwige. Ik vind het mooi om gewoon op de grond te zitten, gericht op een icoon, met een paar lichtjes. Om met elkaar in gebed en gezang te gaan en de band met elkaar en met de eeuwigheid te voelen. Daar raak je aan verslaafd. Ik zie het ook bij anderen. Mensen blijven komen en gaan de stilte omarmen.’Het komt van buiten
Een avondgebed waar wél een voorganger aan te pas komt, is het wekelijkse avondgebed in de Christus Triumfatorkerk, georganiseerd door katholiek netwerk DEZINNEN. Theo Wierema – theoloog en directeur van het netwerk – is een van de voorgangers. De vieringen duren ongeveer een half uur. Wierema: ‘De opzet is basic, we hebben geen grote pretenties. We beginnen en eindigen met een gebed en we lezen uit de Bijbel. We kiezen het Bijbelgedeelte niet zelf uit, maar volgen een leesrooster. Je hebt het dus te doen met de tekst die op je afkomt. Die moet je zijn werk laten doen; het komt van buiten. Het is zoals het leven zelf; we krijgen het aangereikt en het resoneert wel of niet met ons. De voorganger houdt vervolgens een korte overweging en er zijn verschillende rituelen, zoals het aansteken van een kaars en het buigen voor een icoon. Er is muziek; soms luisteren we naar muziek en soms zingen we zelf. Ook is er een voorbede, uitgesproken door de voorganger maar waarvoor de deelnemers gebedsonderwerpen kunnen aandragen. Het doel van het avondgebed is om stil en ontvankelijk te worden. Wat het voor mij betekent? Ik herken me in wat Willem-Jan Otten in zijn nieuwe boek Zondagmorgen heeft geschreven. Ik zeg het in mijn eigen woorden: het inspireert, vormt een rustpunt. Dan kan het af en toe zelfs saai zijn, maar ik ben er toch bij geweest en dat is dan – op een dieper niveau – ook genoeg.’Sereniteit
Als derde vertelt Janine Mutsaerts over het wekelijkse stilte-uur dat sinds april in de Kloosterkerk wordt gehouden: ‘Iedere dinsdagmorgen van 8.30 tot 9.30 uur gaan we zitten, zoals de monniken en de zusters. En zit je met twee, tien, honderd of alleen met God, dat maakt niet uit. Mensen komen in stilte binnen en nemen hun plek in. Ik open het uur met een klein stukje muziek, om een beetje vanuit de dagelijkse drukte te kunnen zakken. Daarna doen we een geleide meditatie, met heel weinig tekst. In de twintig minuten daarna zeg ik misschien vier keer één of twee zinnetjes, om de mensen er een beetje bij te houden, maar ook om genoeg ruimte te bieden om bij datgene te komen wat zich in de stilte aandient. Dat is voor mij een mooi spanningsveld, want als ik te veel praat, gaat dat weer verloren.’‘Door de herhaling gaan de liederen in jou zingen’Mutsaerts hoort regelmatig van deelnemers dat ze het fijn vinden, en soms is het ook zichtbaar: ‘Als iemand echt heeft kunnen verstillen, denk ik dat te kunnen zien. Een soort sereniteit.’ Gevraagd naar de betekenis voor haarzelf, zegt ze: ‘Ik denk dat je door stil te zijn en te luisteren naar je eigen binnenwereld soms dichter bij God kan komen – en God bij jou – dan door honderd Bijbelteksten en uitleggen bij elkaar. Soms hè. Het is niet het een of het ander, maar dit stille meditatieve is een mooie aanvulling op het vele praten in de kerken.’ Irna van der Wekke Bij de foto: Jan Toorop ‘Bezonkenheid. Meditatie, vuur’, 1923
