Het is zoveel meer dan een fysieke handeling
Wat is de betekenis van traditionele kerkelijke rituelen voor mensen van nu? Zijn ze oud en daarmee afgeschreven, of hebben ze een diepere betekenis die tijdloos is? Hoe ervaren wij die oude rituelen?
Dopen
Celine Timmerman, parochiaan van de Sint-Paschalis Baylonkerk: ‘De doop van mijn dochter vier jaar geleden was een bijzonder moment. Het vervulde mij met trots dat zij werd opgenomen in de gemeenschap. Ze hoort nu onvoorwaardelijk bij de kerk van God. Na de doop stak ik bij Maria een kaarsje op en werd ik emotioneel. Ik stond bij óók een moeder, voelde op dat moment ten diepste de nieuwe rol die ik had gekregen. Je belooft tijdens de doop je kind op te voeden in de geest van het evangelie en het in liefde met anderen te leren leven. Daar ben ik mij tot op de dag van vandaag ten volle bewust van.’
‘Een kaarsje opsteken om de duisternis te verdrijven’
Kaarsjes aansteken
Margriet Quarles van Ufford, lid van de Lukaskerk: ‘Wat direct bij me opkomt is het beeld van licht. Als je een kaars aansteekt, wordt het licht en dat geeft ruimte in je hoofd. Zoals bij de wake bij de Russische ambassade: driehonderd kaarsjes brandden daar en verspreidden warmte en licht. Als ik in de kerk een kaarsje voor iemand opsteek, maak ik daar vaak een foto van. Die stuur ik op aan degene voor wie ik dat deed, zodat die ander weet dat ik aan hem of haar heb gedacht. Kaarsjes branden we vaak in nare situaties waarin je je machteloos voelt. Je steekt kaarsjes op om de duisternis te verdrijven.’
De uitvaart
Henk Bressers, parochiaan van de H. Antonius Abt-gemeenschap: ‘In de katholieke kerk spelen rituelen een grote rol. Ik draag daaraan zelf bij door als acoliet (misdienaar) te assisteren bij de zondagse en andere vieringen. Het meest word ik aangetrokken door de kerkelijke uitvaart, omdat de profane wereld en religie dan bij elkaar komen; niemand is dan onverschillig, er is geen schijn. En als ik aan het eind van de dienst met het kruis vóór de kist uit naar de uitgang loop terwijl de klokken luiden en het In Paradisum klinkt, ontstaat er een diepe troost en een grote rust. Dat komt doordat het niet alleen om die ene dode gaat. Er is een groter perspectief ontstaan. Soms krijg ik dan tranen, niet van verdriet maar om de grootsheid van het moment.’
Biechten: je hart luchten
In de Lutherse kerk bieden de predikanten Jannet van der Spek en Erwin de Fouw de mogelijkheid om ‘je hart te luchten’, een vorm van biechten die vooral bedoeld is voor moderne stedelingen. Van der Spek vertelt: ‘Het is een misverstand dat Luther de biecht wilde afschaffen, integendeel, hij hechtte veel belang aan de rooms-katholieke rituelen zoals de biecht. In een ontkerkelijkt land hebben vrienden de functie van het horen van de biecht grotendeels overgenomen. Toch zijn er dingen die je liever zelfs niet aan vrienden vertelt. Ze zijn te gênant, te erg of te gevoelig. Of het kan gaan om de hoge eisen die we in deze samenleving aan onszelf stellen: je moet succes hebben, gelukkig zijn. Het gevoel daarin tekort te schieten kan iemand behoorlijk dwarszitten. Je hart luchten in een vertrouwelijk gesprek kan die last verlichten. Aan het einde van deze gesprekken bidden we samen en als dat aan de orde is vragen we om vergeving. Dat kan een enorme opluchting of bevrijding zijn voor de betrokkene. Vanaf september bieden wij deze mogelijkheid weer op maandagmiddag van vijf tot zes uur.’
Knielen
Zelf heb ik, in de ruim twintig jaar waarin ik geregeld een klooster bezocht, er lang over gedaan om te leren knielen. Knielen betekent zoveel meer dan de fysieke handeling, het is vooral een innerlijke beweging: jezelf overgeven aan iets dat groter, sterker is dan jij. Knielen is eer betonen, maar ook een vorm van niet-weten. Ik buig mijn hoofd en lichaam en erken mijn onwetendheid. We zouden in onze wereld van vandaag best vaker mogen knielen, letterlijk en figuurlijk, om te erkennen dat we kleiner zijn dan we geneigd zijn te denken. Dat we vaak genoeg hulp nodig hebben. Dat we lang niet altijd de antwoorden op grote vragen hebben.
Greet Kappers
(foto Greet Kappers)
