Volksraadpleging over de toekomst van de Rooms-Katholieke Kerk
Haagse parochianen praten mee over heikele onderwerpen
In het najaar van 2023 vindt in Rome een bisschoppensynode plaats over de toekomst van de Rooms-Katholieke Kerk. Ter voorbereiding organiseert paus Franciscus de grootste wereldwijde volksraadpleging ooit. Ook in de twee Haagse parochies – De Vier Evangelisten en Maria Sterre der Zee – zijn bijeenkomsten gehouden waarin parochianen hun ideeën over de toekomst van de kerk konden ventileren.
De Nederlandse bisschoppen hebben uit de tien thema’s die paus Franciscus heeft aangereikt drie thema’s aan de parochies voorgelegd: vieren, medeverantwoordelijkheid voor missie en dialoog kerk en samenleving. ‘Jammer’, aldus het verslag van parochie De Vier Evangelisten, ‘want bijvoorbeeld het thema luisteren en met elkaar in gesprek gaan is een must’. In het Nederlands Dagblad van 17 juni schreef Hendro Munsterman een artikel over de samenvattende verslagen van de bisschoppen met de veelzeggende titel: ‘Voor sommige bisschoppen lijkt luisteren zilver en spreken goud.’ Hij constateert dat sommige bisschoppen in de samenvatting eigen meningen of een persoonlijke reflectie invoegen.
Ongemakkelijke feedback
De beide Haagse parochies schuwen kritische noten niet, ook niet als deze gericht zijn aan de Nederlandse bisschoppen. Zo staat in het verslag van de parochie Maria Sterre der Zee te lezen dat bisschoppelijke inspiratie in maatschappelijke debatten ontbreekt. En: ‘Het ontbreekt de (Rotterdamse, red.) bisschop aan zichtbare empathie.’ Deze ongemakkelijke feedback is niet terug te vinden in het Rotterdamse verslag. Maar misschien is de bisschop verlegen met het hele idee van het synodale proces? Luisteren naar het volk is toch al geen vanzelfsprekendheid in de hiërarchische rooms-katholieke traditie. Ondanks de aansporingen van paus Franciscus lijkt de oude cultuur van de ‘leidende herder en het volgzame volk’ nog steeds springlevend. In de aanbevelingen van parochie Maria Sterre der Zee staat het advies om gehuwde priesters en vrouwelijke priesters en diakenen toe te staan, ook omdat er een groot tekort aan priesters ontstaat. Zo sla je twee vliegen in één klap. Deze aanbeveling ontbreekt echter in het verslag van de bisschop.
Open deur
In de beide Haagse parochies is gesproken over de uitsluiting van homoseksuelen en gescheiden parochianen. In het verslag van parochie Maria Sterre der Zee wordt opgemerkt dat ‘zij ook kinderen van God zijn’. Deze open deur zegt weinig: je kunt mensen nog steeds buitensluiten en ze toch kinderen van God noemen. Parochie De Vier Evangelisten is hier duidelijker over: ‘De Kerk dient een inclusieve gemeenschap te vormen waarin iedere gelovige zich van harte thuis voelt en zich niet geremd voelt om voluit deel te nemen.’ Men hoopt dat ‘er een tijd aanbreekt dat de kerk nooit mensen zal uitsluiten op grond van seksuele geaardheid en dat gescheiden mensen niet geweerd worden voor deelname aan de eucharistie’. Uitsluiting van deze groepen en de pijn daarover is in het Rotterdamse verslag niet terug te vinden. Het niet kunnen bereiken van jongeren is een zorg in beide parochies. Vastgesteld wordt dat de kerk van jongeren is losgeraakt. ‘Ga met jongeren in gesprek, laat doopouders participeren.’ Eenvoudig is dat niet, want ‘ons geloof is goed en mooi, maar het instituut is lastig’.
Zalvende taal
De Rotterdamse samenvatting blinkt uit in ‘zalvende taal en andere smeermiddeltjes’, zoals een parochiaan het verwoordde. Bijvoorbeeld als het gaat om de rol van de vrouw schrijft bisschop Van den Hende in zijn slotbeschouwing: ‘Kijkend naar de in verslagen gevraagde uitbreiding van mogelijkheden voor de rol van de vrouw blijkt – waar het niet gaat om de toelating tot het diaconaat of het priesterschap – nogal eens gevraagd te worden om de ruimte te benutten die in de Kerk aanwezig is.’
‘De hete hangijzers staan niet in het samenvattend verslag’
Waar de beide parochies moed hebben getoond in het benoemen van pijnlijke onderwerpen, ontbreekt dit helaas in het Rotterdamse document. Ter vergelijking: het verslag van het bisdom Utrecht is totaal anders van toon en inhoud. Hier worden heikele onderwerpen uit de parochieverslagen bij naam en toenaam genoemd. Een oud liedje uit de jaren zeventig van Barend Servet dwarrelt door mijn hoofd: ‘Waar moet dat heen, hoe zal het gaan, waar komt die rotzooi toch vandaan? Wat moeten wij met ons bestaan, de wereld is nog niet vergaan.’ Geen echt rooms-katholiek gezang, maar wel een liedje dat vertolkt hoe het ervoor staat met ons, onze kerken en onze wereld.
Greet Kappers
