‘Al die verschillende muziekstijlen maken je nieuwsgierig’
Wie zich dicht bij huis wil onderdompelen in muziek, dans en woordkunst uit verschillende religieuze tradities, kan in oktober terecht op het Festival Sacred Songs in Den Haag. ‘De verschillen mogen er zijn, dat biedt artistieke rijkdom.’
De vierde editie van het Festival Sacred Songs staat in het teken van ‘rituelen’. De drijfveer van curator Jeanneke den Boer is nog dezelfde als zes jaar geleden: ‘Ik heb vanuit de stichting Culture Connection onderzoek gedaan naar spirituele muziek bij Haagse geloofsgemeenschappen, koren en muziekscholen. Zelf had ik al gemerkt hoe de zangcultuur binnen spirituele tradities me benieuwd maakte: wie zijn die zangers en waarom zingen ze dit? Wat is het verhaal erachter? De Anton Philipszaal – nu Amare, waaronder ook de Nieuwe Kerk valt– wilde iets doen met het thema culturele en religieuze diversiteit. Die is in Den Haag natuurlijk volop aanwezig. In het eerste festival stond vooral zang centraal, inmiddels is dat uitgebreid met dans, poëzie en spoken word. Dit is een mooie manier om grenzen te slechten. Als het gaat over religieuze diversiteit worden vaak de verschillen benadrukt, er is angst, men blijft hangen in uiterlijkheden. Maar als je bij een concert al die verschillende muziekstijlen hoort, word je nieuwsgierig: goh, wat prachtig en hé, sommige dingen doen me aan mijn eigen traditie denken. De verschillen mogen er zijn, dat biedt artistieke rijkdom. Maar al luisterend en kijkend ontdek je wat verbindt, wat de gezamenlijke uitgangspunten en gedeelde waarden en thema’s zijn: licht, menslievendheid, saamhorigheid, opkomen voor het algemeen belang – niet alleen je eigen hachje.’
Harp en percussie
Het vorige festival was vanwege corona een beperkte editie. Den Boer bespeurde toen de honger naar rituelen en zaken die houvast en troost geven. Intussen kent de actualiteit alweer nieuwe uitdagingen. ‘Rituelen bieden een manier om daarmee om te gaan. Rituele muziek kan opzwepend zijn, bezwerend, hypnotiserend. Dat heeft voornamelijk te maken met herhaling – van tonen, muzikale frasen, zinsneden. Je komt daarvan in een soort trance.’ Op de openingsdag van het festival staat het Egyptische Ensemble Mazaher centraal. Hun muziek voert terug naar eeuwenoude genezingsrituelen die van oorsprong vooral door vrouwen werden uitgevoerd. Ze zingen soefiteksten, begeleid door harp en percussie. Hun muziek ‘biedt geestelijke kalmte, laat mensen tot zichzelf komen en doet ongemakken verdwijnen’. Bezoekers vertellen naderhand dat ze zich er rustiger door gingen voelen. Verder doet de Egyptische acteur Sabri Saad el Hamus met het publiek een soefiritueel op muziek, met herhaalde bewegingen. Den Boer: ‘Eerdere deelnemers zeiden dat de dagelijkse beslommeringen van hen afvielen. El Hamus stelt dat je door zo’n ritueel dichter bij het goddelijke komt, bij de kern, wat dat voor jou ook is. Rond de optredens is er uitleg en er zijn filmbeelden van rituelen in Egypte. Met eten, drinken en nog veel meer wordt de sfeer van Caïro opgeroepen.’
Bezieling
Er zijn drie voorstellingen in de Nieuwe Kerk, waar de bijzondere sfeer en akoestiek een meerwaarde aan de voorstellingen geeft. Het Haagse dansgezelschap Kalpanarts danst er op het muziekstuk Canto Ostinato van Simeon ten Holt, uitgevoerd door het Matangi Quartet. Dat werk heeft voor veel mensen een religieuze en rituele betekenis, ook door de vele herhalingen. De Nederlandse Bachvereniging zingt in de kerk een stuk ter gelegenheid van Allerzielen, een dag waarop overledenen herdacht worden. En tot slot brengt het Gurdjieff Ensemble uit Armenië kerkmuziek en een muzikale ode aan moeder aarde. Den Boer: ‘Er is behoefte aan dit soort kunst, die bezieling en magie brengt en het besef dat er meer is tussen hemel en aarde. We hebben te maken met ontkerkelijking, maar de behoefte aan samenkomen en zingeving blijft, is des te sterker.’
Margot C. Berends
Bij de foto: Dans op Canto Ostinato van Simeon ten Holt
Vrijkaarten Festival Sacred Songs, 6 oktober – 6 november. Locaties: Nieuwe Kerk, Amare, Theater De Vaillant, De Nieuwe Regentes, https://www.amare.nl/nl/pQVzNc0/festival-sacred-songs. Er zijn vrijkaarten beschikbaar gesteld voor lezers van Kerk in Den Haag. Mail met redactie@kerkindenhaag.nl o.v.v. ‘vrijkaartje’ wanneer u een van de concerten wilt bijwonen. Wacht niet te lang, want het aantal kaarten is beperkt.
