De humaniteit ontvouwen
De Italiaanse kunstenares Margherita Moscardini maakte een sculptuur, geïnspireerd op het kerkasiel in de Bethelkapel van een paar jaar geleden. Derk Stegeman en Theo Hettema reisden vanuit Den Haag naar Livorno voor de opening van de expositie.
Als een zwart en onwrikbaar monolithisch blok ligt vijfhonderd vierkante meter zwart tapijt in de kleine galerie van Gian Marco Casini aan de Via Montebello in Livorno. Het ligt er zo opgevouwen dat het tot een blok van ruwweg een kubieke meter is samengebald. In de kleine ruimte iets verder naar achter worden handen op de muur geprojecteerd. Het zijn de handen van mensen die indertijd bijdroegen aan het kerkasiel in de Bethelkapel en je hoort ook hun stemmen: ‘hier en nu’, ‘here and now’. Wie de bovenste hoek openvouwt, treft als label in de stof een ingenaaide toelichting over het kerkasiel in de Haagse Bethelkapel: waar het om ging, wat het was, hoelang het duurde en dat dit tapijt de eerste officiële mobiele annex is van die Haagse Bethelkapel. The continuous service (De doorgaande viering) heet dit werk van de Italiaanse kunstenares Margherita Moscardini.
‘De sculptuur nodigt uit tot aanraken’
Oog in oog
Op zondag 26 maart werd de expositie geopend. Na een bezoek van Moscardini aan de Bethelkapel en aan Stek in Den Haag hadden we in de afgelopen maanden intensief contact over deze sculptuur en de achterliggende gedachten. De vernissage kwam verrassend snel en ik vroeg Theo Hettema mee, die tijdens het kerkasiel in 2018-2019 de voorzitter van de Algemene Kerkenraad was en met wie ik de woordvoering deed. Het was bijzonder om nu oog in oog te staan met Moscardini’s werk. De sculptuur nodigt uit tot aanraken, je wil de stof voelen en openvouwen. Wie dit werk openvouwt, vouwt misschien ook de humaniteit tevoorschijn uit alle lagen waarmee we de ander van ons afhouden. Kan zo in alle eenvoud menselijkheid worden ontwikkeld? Inspiratie ontleent Moscardini aan het werk van de twintigste-eeuwse vluchteling en filosoof Hannah Arendt. Deze analyseerde scherp hoe mensen die de universele mensenrechten het hardst nodig hebben, daar geen beroep op kunnen doen omdat hun die rechten eerst moeten worden verleend. Tijdens het kerkasiel kon de Bethelkapel dankzij de doorgaande viering een veilige plek zijn voor de familie Tamrazyan. Kan deze sculptuur aan die veilige plek continuïteit verlenen? Kan de ontvouwing van dit tapijt een ruimte scheppen waar mensen veilig zijn? Kan deze sculptuur de rechteloosheid buiten houden voor mensen die mensenrechten het hardst nodig hebben, maar er geen beroep op kunnen doen? Wie zal de eerste mobiele Bethel Chapel’s Annex ontvouwen en uitspreiden? Waar zal dat gebeuren? Hier en nu?
Derk Stegeman is directeur van Stek. Hij was coördinator en woordvoerder van het kerkasiel in de Bethelkapel van oktober 2018 tot februari 2019.
Bij de foto: Margherita Moscardini vertelt bezoekers over haar kunstwerk en het kerkasiel.
