De voorganger van de toekomst
Dit voorjaar besloot de synode van de Protestantse Kerk Nederland dat ook hbo-theologen de taken van een predikant mogen uitvoeren. Dat besluit was niet unaniem: een derde stemde tegen. Het monopolie van de academisch geschoolde predikant is voor sommigen onopgeefbaar. Tom Mikkers vindt juist dat de PKN-synode moed en visie toont met het besluit om hbo’ers meer ruimte te geven.
Soms zijn er van die kleine gesprekken die een leven lang meegaan. Een jaar of wat geleden was ik bij een symposium waar een bundel gepresenteerd werd met de titel Kerk en buitenwereld. Toen ik naar buiten liep met de gloednieuwe publicatie in mijn handen hoorde ik iemand zeggen: ‘Vroeger spraken we nog over kerk en wereld. Dat heet nu buitenwereld. De kloof wordt alsmaar groter.’
Deze gedachte komt ook bij me op als ik weerstand en weerzin bespeur om het ambt van predikant van een bredere bedding te voorzien dan een academische studie theologie. De kerk kan zich de luxe van het onderscheid tussen kerk en wereld niet meer permitteren. De veranderingen van onze tijd vragen om wendbaarheid en veelkleurigheid. Daar zijn verschillende redenen voor.
Meer dan een goede preek
Een kerk zoekt naar verbreding van het verhaal. We willen mensen bereiken en hen voorgaan in liefde en waarheid. Dat zijn grote woorden die beslist om doordenking vragen, maar het eerlijke verhaal is ook dat de afstand tot de grote kerkelijke woorden zo gigantisch is dat er meerdere talenten voor nodig zijn om het Evangelie te vertalen naar de Nederlandse context. Veel mensen haken af bij expliciete geloofstaal. Onze tijd vraagt meer van de kerk dan alleen een goede preek. De tijd van ‘theologie studeren is geen racebaan, maar een loopbaan’ ligt ver achter ons. Aan universiteiten wordt gewerkt met een efficiënte bachelor-masterstructuur, waarbij je binnen de afgesproken tijd de eindstreep moet halen. De afgelopen jaren zijn kaders gesteld rond studieduur en financiering die voor de theologiestudie consequenties hebben gehad. Studeren dient namelijk toegankelijk te zijn voor iedereen, niet alleen voor een kleine groep. Een zesjarige theologieopleiding met ruimte voor twee jaar uitloop, betaald door de overheid, hoort niet meer tot de mogelijkheden. Dat geldt ook voor het bijspijkeren van Latijn en Grieks, waarvoor vroeger binnen de studie alle tijd was. De hang naar de klassieken is niet meer te betalen.
Kunstmatige intelligentie
Ten slotte leven we in een wereld waarin binnen- en buitenwereld niet meer goed van elkaar te scheiden zijn. Het meest zichtbaar wordt dat aan de hand van dat ene apparaat waarop we dagelijks soms meerdere uren kijken: het mobiele beeldscherm. Alles is met alles verbonden én vindbaar. De toegevoegde waarde van kerken is niet een unieke preek van een predikant, maar een unieke ontmoeting met een vriendelijke voorganger waarin je gezien wordt en een weerwoord ontvangt, geïnspireerd door Jezus van Nazareth. Voor die nieuwe ruimte rondom Jezus worden voorgangers gevraagd, met spoed zelfs. Sommigen hebben een stevige scholing om de Bijbel uit te leggen, anderen zijn goed in organiseren of communiceren. De veranderingen gaan namelijk sneller dan kerken en andere organisaties kunnen bijbenen. De communicatiekracht van kunstmatige intelligentie zoals ChatGPT is nog maar net begonnen. De voorganger van de toekomst is geen geleerde. Kunstmatige intelligentie wordt geleerder dan wie dan ook. De voorganger van de toekomst is een echt mens die naar je luistert en die je ziet… zoals je bent.
Tom Mikkers
