Damesleesmuseum en Tesselschade

 

Internationale Vrouwendag, 8 maart. Een mooie aanleiding om de schijnwerpers te richten op twee vrouwenorganisaties in Den Haag: Tesselschade en het Damesleesmuseum. Beide werden in de negentiende eeuw voor en door vrouwen opgericht en zijn nog steeds actief.

 

Een boek van Anna Blaman? Dat kwam er midden vorige eeuw bij het Damesleesmuseum niet in. ‘Haar boeken werden als pikant gezien’, verklaart Gerda Aalders. Als voorzitter/presidente van de bibliotheek weet ze dit, omdat elk boek eerst door twee leden ‘gekeurd’ wordt. En dat gebeurt op een goed- of afkeurkaartje mét uitleg: kritiekjes. Veel van die kritiekjes zijn bewaard gebleven.

Iets bewaren lijkt voor een museum logisch, maar toch ligt dat hier anders, vertelt Aalders: ‘We zijn geen echt museum. Dit woord gebruikte men vroeger als naam voor een plek om kunst te bewaren en om er actief mee bezig te zijn. In ons geval bestond die kunst uit boeken, die we ook uitleenden.’

 

Voortvarende vrouwen

Aalders: ‘Het Damesleesmuseum is in 1894 opgericht door twaalf voortvarende jonge vrouwen uit de betere kringen van Den Haag. Zij wilden toegang tot kunsttijdschriften en wilden goede boeken lezen. Maar boeken waren duur en een openbare bibliotheek bestond nog niet. Leesgenootschappen waren er wel, maar daar mochten alleen mannen komen.’ En zo begonnen de vrouwen eerst een leeskring en daarna de bibliotheek.

‘Leesgenootschappen waren alleen voor mannen’

De belangrijkste verandering sinds de oprichting: ‘Vanaf 1976 zijn we open voor mannen; ik vind het belangrijk dat we gemengd zijn en niemand uitsluiten.’ Wat de voorzitster drijft om als vrijwilliger actief te zijn voor het Damesleesmuseum? ‘Ik was altijd dol op lezen. Sinds mijn pensionering heb ik hier nu alle tijd voor. Het is zo leuk als mensen boeken komen lenen of terugbrengen. Ze hebben altijd een mening en zo ontstaan er vaak gesprekken. En er is gezelligheid bij koffie en thee.’

 

De eerste thuiswerkers

Die gezelligheid is er ook bij Tesselschade in Den Haag, waar handwerkers elke maand bij elkaar komen. De oorsprong hiervan? Voor ongehuwde moeders was het in de vorige eeuw vaak onhaalbaar om geld te verdienen; doordat ze de zorg hadden voor hun kinderen, hadden ze geen tijd om hun eigen brood te verdienen. Zo ontstond in 1871 vrouwenvereniging Tesselschade – Arbeid Adelt. Het doel? ‘Vrouwen vanuit huis laten handwerken, waar ze geld voor kregen’, vertelt secretaris Rosemarie van Campen van de afdeling Den Haag. De resultaten werden verkocht in winkels in heel Nederland. ‘In de loop van de tijd is er daarnaast een studiefonds ontstaan om vrouwen te ondersteunen in de kosten voor hun opleiding, om financieel onafhankelijk te worden en te blijven.’

Handwerken en verkopen gebeurt nog altijd in Den Haag. ‘Sommige handwerkers zijn in de tachtig. Zoals de dochter uit een gezin van vier kinderen. Ze verloor haar vader in de oorlog en haar moeder onderhield het gezin door te borduren. Als dochter hielp zij mee. En nu borduurt zij weer voor ons.’ Sinds corona komen er gelukkig ook weer nieuwe, jongere handwerkers bij.

De winkel van Tesselschade trekt veel centrumbezoekers en toeristen.

Slaaphaas

De winkel op het Noordeinde trekt veel centrumbezoekers en toeristen die naar het paleis gaan. In de etalage zien ze meteen de populaire smokjurkjes: japonnen met aan de voorkant elastiek en geborduurde bloemen. ‘Ook de slaaphaas is als knuffel in trek. Net als de vele op maat gemaakte geboortecadeautjes: van slabbetjes, sokjes en mutsen tot jasjes en handdoekjes met geborduurde naam. En voor de toeristen maken we nu bijvoorbeeld zakdoekhouders, speldenkussentjes en theemutsen met molentjes en kaasmeisjes.’ Een deel van de opbrengsten gaat naar de handwerkers en een deel naar het studiefonds, dat nog altijd vrouwen helpt.

Van Campen vindt het fijn om hier op maatschappelijk gebied iets te kunnen doen. ‘Al die verhalen van mensen die dankzij ons studiefonds echt economisch onafhankelijk worden, zijn heel bijzonder. En het is heel leuk als mensen blij de deur uitgaan; de meesten weten dat het geld naar een goed doel gaat.’

 

Loes Grooters

 

Damesleesmuseum: do-za 10.00-16.30 u., info: damesleesmuseum.nl

Tesselschade: wo-za 12.00-17.00 u., info: tesselschade.nl/vereniging/afdelingen/den-haag

 

 

 

bij de foto: Het Damesleesmuseum is in 1894 opgericht door twaalf voortvarende jonge vrouwen.

 

De winkel van Tesselschade trekt veel centrumbezoekers en toeristen.